Βαθμοθηρία | Όταν ο έλεγχος επίδοσης μαθητή γίνεται μέτρο αξίας ανθρώπου!

«Εμείς βγάλαμε δεκαεννιά και…εσείς;»

Άρθρο από την Ψυχολόγο, Ψυχοθεραπεύτρια και Ομαδική Αναλύτρια Ήρα Σαρακηνού.

Η βαθμοθηρία, η εμμονή δηλαδή με τις υψηλές σχολικές επιδόσεις και πολύ συχνά η επίδειξη αυτών, είναι ένα φαινόμενο βαθιά ριζωμένο από παλιά στην κοινωνία μας. Τις περισσότερες φορές ξεκάθαρα δεν αφορά μόνο το παιδί, αλλά εκφράζει τα απωθημένα των γονιών, τις προσδοκίες τους, τα όνειρα τους και σε πολλές περιπτώσεις, τη δική τους ανεκπλήρωτη ανάγκη για αναγνώριση, επιβεβαίωση και επιτυχία. Πίσω από την ασταμάτητη ψυχολογική πίεση για «άριστα» κρύβεται μια ψυχοπαθολογία, που μπορεί να επηρεάσει την εικόνα εαυτού, την ψυχική ισορροπία και το μέλλον του παιδιού.

Το πιθανότερο σενάριο είναι να πρόκειται για ανθρώπους που δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν το επάγγελμα που ήθελαν, που δεν πήραν την αναγνώριση που είχαν ανάγκη ή που έζησαν σε ένα περιβάλλον όπου η αξία τους μετριόταν μόνο μέσα από τους βαθμούς τους και τις διακρίσεις τους.

Έτσι, χρησιμοποιούν τις επιτυχίες του παιδιού τους ως έναν τρόπο να επαναπροσδιορίσουν το δικό τους «τραυματισμένο» εαυτό. Αυτή η συναισθηματική πίεση που ασκούν λοιπόν στο παιδί, το κάνουν να αισθάνεται πως η αγάπη και η αποδοχή που λαμβάνει εξαρτώνται αποκλειστικά από τις επιδόσεις του. Σταδιακά, το παιδί εσωτερικεύει την πεποίθηση πως για να είναι «άξιο», πρέπει να αριστεύει. Στην περίπτωση αποτυχίας, αυτή δεν βιώνεται ως ένα φυσιολογικό κομμάτι της μάθησης, αλλά ως μια προσωπική συναισθηματική κατάρρευση, ως προδοσία απέναντι στις προσδοκίες των αγαπημένων γονιών του!

Η βαθμοθηρία μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις. Ο φόβος της αποτυχίας μετατρέπεται σε πανικό, άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σε πολλά παιδιά που μεγαλώνουν με την εμμονή της αριστείας συχνά βλέπουμε:
– Γενικευμένο άγχος: Ζουν με το μόνιμο άγχος ότι δεν θα είναι «αρκετά καλά» και τι συζήτηση ή συνέπειες θα έχει αυτό για εκείνα.
– Κατάθλιψη: Η συνεχής ψυχοσυναισθηματική πίεση μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση (burnout), έλλειψη χαράς και αίσθημα ανεπάρκειας.
– Τελειομανία: Μαθαίνουν να απορρίπτουν οτιδήποτε δεν είναι «άριστο», κάτι που συχνά τα εμποδίζει να αναλάβουν ρίσκα ή να εξερευνήσουν νέες δυνατότητες.

Επίσης σύνηθες είναι και από παιδιά που πετυχαίνουν υψηλές επιδόσεις, να μη μπορούν να αποδεχτούν την επιτυχία τους και να το αναγνωρίσουν στον εαυτό τους καθώς φοβούνται ότι δεν είναι «αληθινά» ικανοί και ότι κάποια στιγμή «θα αποκαλυφθεί» πως δεν αξίζουν.

Τέλος η απώλεια εσωτερικού κινήτρου: Όταν η μάθηση γίνεται με μόνο στόχο τους βαθμούς, για το «άριστα» και όχι για την απόκτηση γνώσης, τα παιδιά χάνουν το ενδιαφέρον τους. Μεγαλώνουν ως «άριστοι μαθητές», αλλά όχι ως σκεπτόμενοι άνθρωποι.

_______________________________

Η Ήρα Σαρακηνού είναι Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια και Ομαδική Αναλύτρια σε γραφείο που διατηρεί στη Κηφισιά (Παπαδιαμάντη 1, 14561) από το 2002. Οι μεταπτυχιακές της σπουδές αφορούν τη Συμβουλευτική και την Κλινική Ψυχολογία και έλαβαν χώρα στα Manchester Metropolitan University και University of Manchester, στο Μάντσεστερ της Αγγλίας και στο Universita di Napoli στη Νάπολη της Ιταλίας. Έχει ολοκληρώσει την 4ετή εκπαίδευση της στην Ομαδική Ανάλυση και τη Ψυχοθεραπεία.

Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε στο 210 6232636, επικοινωνήστε μέσω e-mail: irasarak@yahoo.com, ή επισκεφτείτε την επίσημη σελίδα www.talk2therapist.gr

cover photo freepik