Το τέλος της ενοχής από τον Νικόλα Ανδρουλάκη

Η τέχνη αξίζει να είναι μια ορμητική ανάγκη ανθρώπων για έκφραση, για παιχνίδι, για αγωγή ψυχής, για μερικές ανάσες αθανασίας. Ευλαβικές και αθεόφοβες. Και ειδικά η παραστατική τέχνη δεν υπάρχει έξω από τους ανθρώπους. Χωρίς αυτούς. Χωρίς τις ψυχές τους διαθέσιμες. Αλλιώς είναι μια εγωιστική παγίδα εντυπωσιασμού. Δεν είναι τέχνη. Γιατί η τέχνη δεν αξίζει να είναι ένα τάχα μου ιερό λίκνο που μυρίζει ναφθαλίνη μουλωχτών απωθημένων και μια κακοποιητική υποχρέωση να «ρολάρει». Δεν είναι πυρηνικός αντιδραστήρας κάποιου απολυταρχικού τόπου. Δεν είναι υποχρέωση. Είναι καύλα ταπεινή. Είναι μια χορογραφία ανταλλαγής αγάπης. Με πειθαρχία, μόχθο και σεβασμό. Η τέχνη είναι οι άνθρωποι που την γεννούν κι οι άνθρωποι που την απολαμβάνουν. Μαζί. Η τέχνη αξίζει να είναι έμπνευση να ζούμε όλη μας τη ζωή σαν τέχνη. Και η τέχνη είναι ζωντανή, μεταστρέφεται, αναδιπλώνεται, αλλάζει. Δεν υπάρχει συντηρητική τέχνη. Απευθύνομαι κυρίως στους γηραιότερους αλλά και όχι μόνο.

Είναι τόσο βαθιά φοβικό να τίθεται ως διακύβευμα να «τελειώνει γρήγορα με τις εσωτερικές αναμπουμπούλες» το θέατρο για να «μη δίνει το λάθος μήνυμα στην κοινωνία σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς». Λες κι είναι το θέατρο κάτι ξέχωρο από την κοινωνία. Κάποιας μορφής εξωγήινο τσίρκο περιπλανώμενων απατεώνων που δεν πρέπει να προδώσει τα μυστικά του για να μην χάσει πελάτες. Ή λες κι είναι κάποιο πολιτικό κόμμα και θα χάσει ψηφαλάκια. Λες κι είναι «εσωτερική αναμπουμπούλα» να έχουν άνθρωποι τραύματα για 20 χρόνια. Δεν χρειάζεται «προστασία» το θέατρο. Δεν είναι μπουζουξίδικο της παραλιακής ούτε θύμα human trafficking. Όσο κι αν έτσι κατέληξε να δείχνει, με της αέναες ανθρωποθυσίες στον βωμό της ειδωλολατρίας. Κάτι αλλάζει όμως. Η μοίρα το έφερε τώρα. Και μοίρα ίσον τύχη συν άνθρωπος. Όλο αυτό το ηθικό κι αισθητικό ηφαίστειο, όλος αυτός ο αναβρασμός, όλες αυτές οι αντιθετικές ζυμώσεις που εκτυλίσσονται, όλη αυτή η ροπή προς τη λύτρωση και τη μετεξέλιξη της τέχνης σε μια πιο απενοχοποιημένη και πιο αλληλέγγυα συνύπαρξη, αυτή είναι η πιο ωραία, η πιο άξια παράσταση που έχω δει τα τελευταία χρόνια.

Σε αυτή την τέχνη αξίζει να πιστεύουμε. Που δεν κάνει τη δουλίτσα της για λίγα λεφτάκια και λίγη δόξα ευκαιριακή, όταν όλα γύρω της αλλάζουν. Που τολμάει ελεύθερες πτώσεις αντίστροφες. Από κάτω προς τα πάνω. Κι ας πάρει και δέκα χρόνια η αλλαγή. Αυτή την τέχνη αξίζει να βλέπει πια ο κόσμος. Το άλλο το χόρτασε. Γι’ αυτό είναι -για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία- σχεδόν ένα χρόνο κλειστά τα θέατρα και κοινωνικά δεν έχει κουνηθεί ούτε φρύδι επί της ουσίας, ενώ αν κλείσουν τα μανικιούρ-πεντικιούρ θα γίνει επανάσταση. Δεν φταίει η κοινωνία που έχει καταλήξει το θέατρο να είναι εξίσου «βροντερό» όσο ένα λαπτοπ που παίζει Νέτφλιξ. Η τέχνη έχει να τολμήσει οποιαδήποτε αληθινά εμπνευστική δομική τομή κοινωνικά από τη δεκαετία του εβδομήντα. Και λίγο λέω. Ο μικρός ή μεγάλος, προσωπικός και συλλογικός ναρκισσισμούλης που περιφέρεται με ασφάλεια και διδάσκεται και καταλήγει αξιοζήλευτος, με κριτικούλες και συνεντευξούλες και εύκολα μεγάλα λόγια και μισαλλοδοξία διάχυτη παντού, αυτό αξίζει να τρεμοσβήσει και να ξεχαστεί έτσι γρήγορα όπως κάθε «επίκαιρο» έργο. Και δεν είναι μόνο Ελληνικό διακύβευμα αυτό. Είναι Παγκόσμιο. Οι δομές έχουν αλλοιώσει τους σκοπούς. Και σκοπός σημάνει τέλος. Και το τέλος της ενοχής είναι αυτή η κοινωνική και καλλιτεχνική αναγέννηση του 21ου αιώνα. Φτάνει με τον απινιδωτή.

Στο τέλος θα νικήσουν οι αγκαλιές και θα χάσουν τα τασάκια. Στην επόμενη ευαίσθητη ισορροπία της Ιστορίας. Κι ως τότε, αν έτσι είναι γραφτό, ας παίζουμε θέατρο στους φούρνους και στα κομμωτήρια. Πιο ειλικρινές θα είναι. Κι αν δεν το αντέχουμε αυτό, ακόμη δεν έχουμε ξυπνήσει. Κι αν σε θύμωσε το κείμενο ψάξε μέσα σου την ενοχή.

Η ανθρωπότητα προχωρά.

Ο Νικόλας Ανδρουλάκης είναι συγγραφέας, ηθοποιός, σκηνοθέτης.