Το έπος του ’40 στην Τέχνη

Νομίζατε ότι θα σας άφηνα έτσι μέρα που είναι; Ακόμα και εκείνη την δύσκολη εποχή, η τέχνη έπαιξε το ρόλο της στην ψυχολογία των φαντάρων και του κοινού. Μεγάλοι ζωγράφοι της εποχής επιστρατεύτηκαν να “καλύψουν” με τις εικόνες τους το έπος του ΄40!

Γράφει η Μαίρη Σβαρνιά, Editor Νίκος Μουρατίδης

Η 28^η Οκτωβρίου, το Έπος του 1940, αλλά και η Κατοχή που επακολούθησε, ενέπνευσαν αρκετούς Έλληνες καλλιτέχνες. Η ποίηση, η πεζογραφία, η μουσική, το θέατρο, η γελοιογραφία, η χαρακτική και η ζωγραφική, επιστρατεύτηκαν ώστε είτε να εμψυχώσουν, είτε να προπαγανδίσουν, αλλά κυρίως ώστε να τονίσουν τον ηρωικό τρόπο ζωής, που υπήρξε στην κορυφή του ελληνικού αξιακού συστήματος κατά την διάρκεια της αρχαιότητας και που επανήλθε στο προσκήνιο για άλλη μία φορά με αφορμή τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εμψύχωση, η προπαγάνδα, αλλά και η εξύμνηση του ηρωικού τρόπου ζωής, στόχευαν τόσο στους στρατιώτες, όσο και σε όσους παρέμεναν στα μετόπισθεν. Οι στρατιώτες έπρεπε να πολεμούν απερίσπαστοι και γεμάτοι αισιοδοξία και οι παραμένοντες στα μετόπισθεν έπρεπε να διατηρούν υψηλά το φρόνημα, ώστε να βοηθούν και εκείνοι με όσες δυνάμεις διέθεταν.

Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών δεν έμεινε αμέτοχη. Προκήρυξε διαγωνισμό ώστε να φιλοτεχνηθούν έργα με βάση την συνθηματολογία που είχε υποδείξει η κυβέρνηση. Η ΑΣΚΤ όμως προχώρησε προς τιμήν της και ακόμα παραπέρα. Μετά την κυκλοφορία του Μεγάλου Πολεμικού Λαχείου, του Λαχείου υπέρ του Στόλου και του Εθνικού Λαχείου, που ως στόχο τους είχαν την αρωγή των οικογενειών των πολεμιστών και τις υπόλοιπες οικονομικές ανάγκες του πολέμου, οι καθηγητές προσέφεραν οικειοθελώς, το 1/3 του μισθού τους για τον ιερό σκοπό.

Η Βάσω Κατράκη, ο Κώστας Γραμματόπουλος, ο Τάσσος, ο Γιώργος Γουναρόπουλος, ο Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, είναι μερικοί μόνο από τους καλλιτέχνες που δημιούργησαν τόσο αφίσες, όσο και ζωγραφικούς πίνακες, εμπνευσμένοι από την συγκεκριμένη θεματολογία.

Η περίπτωση του ζωγράφου Αλέξανδρου Αλεξανδράκη (1913-1968), είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα από όλες. Έχει χαρακτηριστεί και όχι άδικα, ως ο ζωγράφος του Έπους του 1940, γιατί φιλοτέχνησε πλήθος ζωγραφικών έργων που αναφέρονταν στον πόλεμο. Στην πραγματικότητα, υπήρξε ο πρωτοπόρος του είδους, όσον αφορά στην ζωγραφική:

“O κ. Αλέξ. Αλεξανδράκης είναι ο πρώτος Έλλην ζωγράφος που μας δίδει με την υπέροχον έμπνευσίν του και την εξαιρετικήν τέχνην του την Αλβανικήν εποποιίαν και ωρισμένας δραματικάς ημέρας της Κατοχής” (Σπύρος Μελάς, Εστία, 22-6-1946).

Τα έργα όμως του Αλεξανδράκη, δεν παρουσιάζουν απλά τον καλλιτεχνικό οίστρο ενός ζωγράφου, αλλά αποτελούν αυθεντικές in situ μαρτυρίες για τον πόλεμο. Ο ζωγράφος πολέμησε στα Αλβανικά βουνά και ζωγράφιζε κατά την ανάπαυλα από τις πολύωρες μάχες, με τα πενιχρά υλικά που μπορούσε να έχει στην διάθεσή του. Μεταπολεμικά περί τα εκατό έργα του δημοσιεύθηκαν στο λεύκωμα “Έτσι πολεμούσαμε”. Το 2008, διοργανώθηκε από τον Δήμο Αθηναίων, το Ίδρυμα Σ.Ο.Φ.Ι.Α. και το Πολεμικό Μουσείο, αναδρομική έκθεση για τον ζωγράφο στο Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, με τίτλο “Μνήμες του ΄40-Αλέξανδρος Αλεξανδράκης”, δυστυχώς όμως τότε δεν υπήρχε ακόμα το blog του Μουρατίδη για να μας ενημερώσει!

Οι στρατιώτες έπρεπε να πολεμούν απερίσπαστοι και γεμάτοι αισιοδοξία και οι παραμένοντες στα μετόπισθεν έπρεπε να διατηρούν υψηλά το φρόνημα, ώστε να βοηθούν και εκείνοι με όσες δυνάμεις διέθεταν.

Έργο του Ορέστη Κανέλλη με τις γυναίκες να βοηθούν τους φαντάρους πάνω στα βουνά

Διαβάστε το υπόλοιπο στο nikosonline.gr