Το Αρχείο του Μανώλη Καλομοίρη στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη»

Τα αρχεία των Μ. Καλομοίρη, Α. Ευαγγελάτου, Δ. Δραγατάκη και Ι. Χαλιάσα στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής

Κορυφαία είδηση για τον χώρο της Νεοελληνικής Μουσικής αποτελεί η απόκτηση των αρχείων τεσσάρων εξεχόντων συνθετών της σύγχρονης μουσικής ιστορίας του τόπου μας,  από τη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής που στεγάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Τα αρχεία των Μανώλη Καλομοίρη, Αντίοχου Ευαγγελάτου, Δημήτρη Δραγατάκη και Ιάκωβου Χαλιάσα, μετά την γενναιόδωρη δωρεά τους από τους κληρονόμους των συνθετών, έρχονται να προστεθούν και να καταλάβουν εξέχουσα θέση ανάμεσα στα 45 αρχεία ελλήνων συνθετών που ήδη από το 1996 συστηματικά συγκεντρώνει, επεξεργάζεται, διαχειρίζεται και διαθέτει ψηφιακά η Μουσική Βιβλιοθήκη στην επιστημονική κοινότητα και το ευρύτερο κοινό σε όλο τον κόσμο.

Στην πολιτιστικά άνυδρη αυτή περίοδο που διανύουμε, ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής και η Βιβλιοθήκη του, παρά το καθεστώς προσωρινής παύσης των δραστηριοτήτων του λόγω της υγειονομικής κατάστασης που επικρατεί, δεν αδρανεί και συνεχίζει να ανοίγει νέους δρόμους για την ανάδειξη της νεοελληνικής μουσικής δημιουργίας. Μετά την πρόσφατη απόκτηση του εμβληματικού αρχείου του Νίκου Σκαλκώτα και την άμεση ένταξη του υλικού του σε ευρέως προσβάσιμα ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα, όπως άλλωστε έχει συμβεί και με τα αρχεία του Μίκη Θεοδωράκη και των άλλων συνθετών που αποτελούν το «Αρχείο Ελληνικής Μουσικής», η Μουσική Βιβλιοθήκη έχει την τιμή να δεχτεί τη δωρεά των αρχείων τεσσάρων μεγάλων προσωπικοτήτων που συνέβαλαν αισθητά στη διαμόρφωση της ελληνικής μουσικής ζωής τον 20ό αιώνα.

Οι δωρεές των αρχείων έγιναν δεκτές από τη Βιβλιοθήκη με αίσθημα τιμής, ευθύνης και με την υπόσχεση να διατηρηθούν ζωντανοί οι δεσμοί με το οικογενειακό περιβάλλον του κάθε συνθέτη, αλλά και με την φιλοδοξία να διευρυνθούν οι δυνατότητες για την αξιοποίηση και την προβολή τους μέσω σύγχρονων ψηφιακών και χρηματοδοτικών εργαλείων, εντός και εκτός των συνόρων της χώρας μας.

Οι οικογένειες των συνθετών με τη σειρά τους συνόδευσαν τις δωρεές τους με συγκινητικά λόγια:

«Ως εγγονή του εθνικού μουσουργού Μανώλη Καλομοίρη, είχα για πολλά χρόνια την τεράστια ευθύνη για τη σωστή φύλαξη, συντήρηση και προβολή του έργου του παππού μου. Με τη βοήθεια και του Συλλόγου που φέρει το όνομά του και πολλών αξιόλογων φίλων του έργου του συνθέτη, κάναμε ότι καλύτερο μπορούσαμε για να φέρουμε εις πέρας αυτό το σημαντικό καθήκον. Τώρα ήρθε η ώρα να πάμε ένα βήμα πιο πέρα.

Με ιδιαίτερη συγκίνηση παραχωρώ και εμπιστεύομαι το Αρχείο του Μανώλη Καλομοίρη στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι με το άξιο προσωπικό που διαθέτει θα φροντίσει το Αρχείο με το καλύτερο τρόπο, μεριμνώντας μεταξύ άλλων για τη ψηφιοποίησή του και την ευρύτερη προβολή του στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Εύχομαι κάθε επιτυχία στη νέα αυτή προσπάθεια της Μουσικής Βιβλιοθήκης που θα φέρει ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής λόγιας μουσικής πιο κοντά σε εκτελεστές, ερευνητές και μουσικό κοινό».

Χαρά Καλομοίρη, διευθύντρια του Εθνικού Ωδείου, εγγονή του συνθέτη

«Θα θέλαμε να εκφράσουμε τη χαρά και την ικανοποίησή μας, που το Αρχείο του Αντιόχου Ευαγγελάτου βρίσκει στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» τον κατάλληλο χώρο για την αξιοποίησή του.

Μέσω της ψηφιοποίησης, με γνώση και φροντίδα, θα υπάρξει πρόσβαση για τη μελέτη και την έρευνα των έργων του και της πολύπλευρης προσωπικότητάς του.

Ευχαριστούμε πολύ τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής και τη Διεύθυνση της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» που με θέρμη και επιμονή αγκάλιασαν την προσφορά του Αρχείου του Αντίοχου Ευαγγελάτου».

Δάφνη Ευαγγελάτου, μεσόφωνος, κόρη του συνθέτη

Κατερίνα Ευαγγελάτου, σκηνοθέτις, καλλιτεχνική διευθύντρια Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, εγγονή του συνθέτη

«Πιστεύουμε ότι σήμερα, 20 χρόνια από την εκδημία του, ήρθε η ώρα το τεκμηριωμένο Αρχείο του Δημήτρη Δραγατάκη να γίνει ακόμη περισσότερο ανοικτό στο κοινό και για το σκοπό αυτό παραχωρείται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», έναν αξιόπιστο οργανισμό της χώρας μας που με την τεχνογνωσία, τις υποδομές και το κύρος που διαθέτει, μπορεί να εγγυηθεί τη σωστή φύλαξη, διάσωση και διατήρησή του. Επίσης θα καταστήσει διαχρονικά το Αρχείο του συνθέτη προσβάσιμο στο ευρύ κοινό, τους ερευνητές και όσους επιθυμούν να μελετήσουν το έργο του και την έντεχνη ελληνική μουσική. Η δωρεά αυτή πιστεύουμε ότι θα συμβάλει στη διάδοση του έργου του Δημήτρη Δραγατάκη στις επόμενες γενιές, κάτι που ήταν και δική του επιθυμία γιατί σαν δάσκαλος υποστήριζε και βοηθούσε πάντα τους νέους μουσικούς και συνθέτες».

Βάλια Κορωνίδη-Δραγατάκη και Λεωνίδας Δραγατάκης, τέκνα του συνθέτη

«Αισθανόμενοι μεγάλη ευγνωμοσύνη, θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής και τη Βιβλιοθήκη του, που θα μεριμνήσει για την ψηφιοποίηση, την ευρετηρίαση και την περαιτέρω ανάδειξη των μουσικών έργων και άλλων σχετικών εγγράφων του πατέρα και συζύγου Ιάκωβου Χαλιάσα, έτσι ώστε να προσφέρει άμεση πρόσβαση σε όσους ενδιαφέρονται να τα γνωρίσουν και να τα μελετήσουν».

Νίκος Χαλιάσας, μαέστρος της Ορχήστρας Νέων Camerata Junior, τέκνο του συνθέτη

Τερψιχόρη Χαλιάσα, πιανίστα, σύζυγος του συνθέτη

Παραθέτουμε εδώ δυο λόγια για τους εξέχοντες συνθέτες:

Ο Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962), μουσικός και συνθέτης, υπήρξε η επιβλητικότερη μορφή της Εθνικής Μουσικής Σχολής. Συγκεκριμένα υπήρξε Γενικός Επιθεωρητής Στρατιωτικών Μουσικών (1918-20, 1922-37), αντιπρόεδρος του Διοικητικού Ανώτατου Συμβουλίου Μουσικής, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Συνθετών, Συγγραφέων και Εκδοτών (1947) και διετέλεσε Γενικός Διευθυντής και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (1950-52). Επιπλέον το 1945 ψηφίστηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών ενώ συνετέλεσε αποφασιστικά στην οργάνωση της μουσικής παιδείας ιδρύοντας το Ελληνικό Ωδείο (1919) και αργότερα το Εθνικό Ωδείο (1926), το οποίο διηύθυνε μέχρι το 1948 οπότε ανέλαβε  πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου, θέση που κράτησε μέχρι το θάνατό του. Ίδρυσε και διηύθυνε τον βραχύβιο Εθνικό Μελοδραματικό Όμιλο (1933-35). Συμμετείχε στην ίδρυση και υπήρξε πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών (1936-45, 1947-57). Το έργο του, πολυποίκιλο και σημαντικό, έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας και ο συνθέτης αναγνωρίζεται πλέον ως μία σημαντική μορφή της ευρωπαϊκής μουσικής ζωής.

Ο Αντίοχος Ευαγγελάτος (1902-1981) σπούδασε στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Κρατικό Ωδείο της Λειψίας. Είχε σπουδάσει επίσης Φιλοσοφία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, ενώ υπήρξε μαθητής του μεγάλου αρχιμουσικού Felix Weingartner στη Βασιλεία της Ελβετίας. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα ανέλαβε καθηγητής και στη συνέχεια καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού Ωδείου την περίοδο 1933-1974 και αρχιμουσικός της Εθνικής Λυρικής Σκηνής από το 1940-1972. Ο Αντίοχος Ευαγγελάτος είχε τιμηθεί από τον Βασιλέα Παύλο με το Χρυσό Σταυρό Γεωργίου Α΄ και με τον Ταξιάρχη του Φοίνικα. Επίσης είχε τιμηθεί με Βραβείο Σύνθεσης της Ακαδημίας Αθηνών. Υπήρξε ένας από τους στυλοβάτες της Εθνικής Μουσικής Σχολής και αναγνωρίζεται ως μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής μουσικής ζωής στον 20ό αιώνα.

Ο Δημήτρης Δραγατάκης (1914-2001) ξεκίνησε μαθήματα βιολιού σε ηλικία δεκαέξι ετών με τον Γεώργιο Ψύλλα στο Εθνικό Ωδείο από όπου αποφοίτησε το 1939. Από το 1949 ξεκίνησε μαθήματα σύνθεσης με τον Λεωνίδα Ζώρα και τον Μανώλη Καλομοίρη στο ίδιο ωδείο (δίπλωμα σύνθεσης το 1955). Με προτροπή του Μ. Καλομοίρη στράφηκε επαγγελματικά στη βιόλα και διετέλεσε, από το 1944 και για μία εικοσαετία, μέλος της ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Από το 1977 έως το 1997 υπήρξε καθηγητής αρμονίας, αντίστιξης, φούγκας και ενορχήστρωσης στο Εθνικό Ωδείο. Ήταν αναπληρωτής Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Εθνικού Ωδείου, Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και Αντιπρόεδρος της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Πολλοί συνθέτες της νέας γενιάς υπήρξαν μαθητές του. Διακρίθηκε σε πολλούς διαγωνισμούς σύνθεσης, ενώ για το σύνολο του έργου του βραβεύτηκε με το Βραβείο «Μαρία Κάλλας» από το Γ΄ Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και με το Βραβείο «Γ.Α.Παπαϊωάννου» της Ακαδημίας Αθηνών.

O Ιάκωβος Χαλιάσας (1920-2001) σπούδασε στο Ελληνικό Ωδείο Ανώτερα Θεωρητικά και Ενορχήστρωση με τον M. Βάρβογλη, και πιάνο με την Αλίκη Λυκούδη και τον Κώστα Σφακιανάκη. Το 1953 πέτυχε στο Διαγωνισμό Μουσικής Σύνθεσης του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών για το εξωτερικό. Συνέχισε τις σπουδές του μελετώντας τις νεότερες τεχνοτροπίες και τα σύγχρονα μουσικά ρεύματα. Παράλληλα με τη σύνθεση έγραψε πλήθος μουσικών άρθρων σε περιοδικά, ενώ συνεργάστηκε στην εγκυκλοπαίδεια «Ήλιος». Έργα του έχουν παιχτεί στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Από το 1970 ήταν μέλος του ΔΣ της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών, από το 1981-87 γενικός γραμματέας και από το 1988-92 αντιπρόεδρός της. Το 1981 έλαβε το Β’ Βραβείο στον Α’ Πανελλήνιο Διαγωνισμό Μουσικής Σύνθεσης και το 1982 διάκριση στο 2ο Διαγωνισμό Χορωδιακών Συνθέσεων στο Τρέντο της Ιταλίας. Έγραψε έργα για ορχήστρα, κοντσέρτα, μουσικής δωματίου, χορωδιακά, μουσική για μπαλέτο, τραγούδια κ.ά., τα περισσότερα σε ελεύθερη πολυτονική ή ατονική γραφή.