Μόδα: Το ερώτημα είναι «τι θα φοράμε στο μέλλον» ή «πως θα το αποκτάμε»;

Το ερώτημα είναι «τι θα φοράμε στο μέλλον» ή «πως θα το αποκτάμε»;

Τα τελευταία χρόνια οι διακοπές μου αρχίζουν αργά, πολύ αργά, σχεδόν στην αρχή του φθινοπώρου. Μέχρι τότε τα καλοκαίρια μου είναι περίεργα έως λίγο επώδυνα. Τελικά πάντα καταφέρνω να ζήσω ένα καλοκαίρι, έστω μικρό, έστω καθυστερημένα, κυρίως δε, αφού  διανύσω το περισσότερο απ’ αυτό προσπαθώντας να ξεχάσω πως είναι ήδη εδώ, για να μη νιώσω ότι το χάνω. Έτσι έχω αποκτήσει μια περίεργη σχέση με τις διακοπές  -που καθόλου δεν τις ήθελα παλιότερα γιατί μου στερούσαν πολύτιμο χρόνο από την ενασχόληση μου με την τέχνη μου και  με γέμιζαν άγχος-  εν αναμονή των οποίων το ράψιμο, η ζωγραφική, γενικά η καλλιτεχνική δημιουργία,  με συντρόφευε καθώς μου απομάκρυνε το μυαλό από μελαγχολικές  σκέψεις. Και κάπως έτσι συμπεραίνουμε τις θεραπευτικές ιδιότητες της τέχνης. Βεβαίως το ερώτημα: «μπορεί η τέχνη να θεραπεύσει;» έχει ήδη απαντηθεί. Αυτό θα ήταν ένα παλιό άρθρο με τίποτα καινούριο μέσα[.. ] Τους τελευταίους –πολλούς- μήνες όμως, ένα καινούριο ερώτημα έχει τεθεί. Μπορεί –άραγε- η μόδα να θεραπεύσει; Και αν ναι, ποιον; Και με ποιο τρόπο;

Χθες βράδυ σκεφτόμουν πως όταν ήμασταν μικροί –πολύ μικροί- ακούγαμε μουσική στα πικ-απ, από τους δίσκους της εποχής, γνωστούς και ως βινύλια. Πριν απ’ αυτό υπήρχαν τα γραμμόφωνα και σήμερα ακούμε στην χειρότερη περίπτωση cd. Οι νέες κυκλοφορίες ανεβαίνουν πρώτα στο i-tunes, απ’ όπου κατεβάζεις ότι θες  και η έννοια «κυκλοφορεί ο δίσκος» είναι πια ξεπερασμένη.  Η  «κυκλοφορία» δεν συνεπάγεται απαραίτητα κάτι με φυσική μορφή. Εντυπωσιακό, αν αναλογιστεί κανείς το μικρό διάστημα που μεσολάβησε από τη μια κατάσταση στην άλλη.

Είναι σε όλους μας γνωστό πως ο πλανήτης υποφέρει και η δεύτερη αιτία παγκοσμίως είναι η βιομηχανία της μόδας.  Άπειρα ρούχα κατασκευάζονται και αποσύρονται ύστερα από λίγο για να πεταχτούν αχρησιμοποίητα ή στην καλύτερη να καταλήξουν σε εγκαταστάσεις τέχνης  που σχολιάζουν την υπερκατανάλωση αφού πρώτα την οικειοποιηθούν  για να το κάνουν. Για να μην πω –ακόμα χειρότερα- την προκαλέσουν. Τι θα γινόταν όμως αν η μόδα ακολουθούσε το παράδειγμα της μουσικής, αν δηλαδή τα πράγματα εξελίσσονταν  με τον ίδιο ρυθμό; Τι θα γινόταν λ.χ. αν η βιτρίνα και το ράφι του μέλλοντος ήταν ψηφιακά; Και οι σχεδιαστές ανέβαζαν τις προτάσεις τους και ο καταναλωτής κατέβαζε το προϊόν που τον ενδιαφέρει χωρίς να χρειαστεί να παραχθεί τίποτα παραπάνω από το προϊόν που θα έχει ήδη αγοραστεί; Εάν έπαυαν τα φυσικά καταστήματα όχι να υπάρχουν, αλλά να περιέχουν έτοιμα ρούχα; Χωρίς ωστόσο αυτό να καταργεί το προσωπικό που θα εξυπηρετούσε  τον καταναλωτή να διαλέξει, ψηφιακά πλέον. Αυτός θα ήταν ένας τρόπος να αντιστραφεί η σχέση και αντί η μόδα να επιβαρύνει τον πλανήτη, να τον αποφορτίσει  άμεσα.

Ακόμα και ο τρόπος που καλλιεργούμε τις πρώτες ύλες θα μπορούσε να γίνει πλέον έτσι που αντί να καταστρέφουμε το περιβάλλον, να το βοηθήσουμε να επουλώσει τις πληγές του.  Είμαστε ήδη σε ένα στάδιο που δεν φτάνει πια να πάψουμε να το επιβαρύνουμε. Για να συμβεί αυτό βέβαια θα πρέπει  να αλλάξουμε τη σχέση μας με το ντύσιμο, με την ταχύτητα την οποία ζούμε. Και κυρίως να αλλάξει ο αριθμός των ενδυμάτων  που χρειαζόμαστε στη ντουλάπα μας  για να θεωρούμαστε ευτυχισμένοι – επιτυχημένοι.

Βεβαίως είναι της μόδας  η μόδα είναι όμως ταυτόχρονα της μόδας και η εναντίωση σε αυτή. Η μη ένταξη ενός ατόμου σε κάποια κοινωνική κατηγορία εξαιτίας του ντυσίματος έχει δημιουργήσει μια τάση πολύ ισχυρή, τη μόδα της αντί-μόδας, της μη ένταξης δηλαδή. Το θέμα είναι πως και στους δυο αυτούς βασικούς άξονες συμπεριφοράς- της ένταξης ή της μη ένταξης σε ένα σύστημα- αυτό-τοποθετούμε τον εαυτό μας σε ένα είδος συστήματος, της αποδοχής ή της απόρριψης του. Πως θα ήταν η παντελής έλλειψη κάποιου συστήματος στην διαδικασία της ένδυσης; Είναι δυνατόν αυτό να επιτευχθεί;  Στο 2022 ή μάλλον στο 2019, όταν ειπώθηκε από την Anna Wintour η φράση: «δεν είναι κακό να φοράει κανείς το ίδιο ρούχο δυο φορές» ειπώθηκε μάλλον αργά και μοιάζει αναποτελεσματική πλέον. Τι θα γίνει αν δε φοράμε το ίδιο ρούχο μόνο μια φορά. Πόσοι από εμάς άλλωστε φοράμε το ίδιο ρούχο μόνο μια φορά;

Αυτοί που χρειάζονται έτσι κι αλλιώς διαφορετικό ρούχο τη φορά είναι μια πολύ μικρή κατηγορία ανθρώπων, τόσο μικρή που δε θα κάνει τη διαφορά.  Εάν δεν κάνουμε κάτι πολύ λίγο, οι πάρα πολλοί εμείς, δεν αλλάζει ο κόσμος, ακόμα κ με τις έστω μεγάλες, αλλαγές των λίγων. Όπως επίσης δεν αλλάζει ο κόσμος απότομα. Απογοητευόμαστε νομίζοντας ότι πρέπει σήμερα κάποιος να πει στοπ και όλοι ως δια μαγείας  να αλλάξουμε μια συνήθεια, όμως αν δούμε πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος και πόσο συνεχίζει να αλλάζει χωρίς ποτέ να υπάρχει -εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων-  αυτό που θα λέγαμε συγκεκριμένη αφετηρία ή ιστορική στιγμή της έναρξης της αλλαγής, θα καταλάβουμε πως ο κόσμος αλλάζει τη στιγμή που ένας από μας σηκώνεται και κάνει μια δραστηριότητα με έστω κ λίγο διαφορετικό τρόπο από ότι πριν και καταφέρνει να φυτέψει αυτή την ιδέα στο κεφάλι και κάποιων άλλων. Η ιδέα αλλάζει τον κόσμο.

 Πως θα είναι άραγε η ντουλάπα του μέλλοντος το κατάστημα και η βιτρίνα; Δεν ξέρω. Εύχομαι διαφορετικά. Και όλα τα σκέφτομαι ακούγοντας μουσική σε εφαρμογή μουσικής  που είναι εγκατεστημένη στο κινητό, μου την ίδια στιγμή που γράφω αυτό το άρθρο – πρόχειρα για αρχή- στις σημειώσεις του κινητού μου, καθισμένη στο ίδιο σημείο που από μικρή κάθομαι και ακούω μουσική. Δε γνωρίζαμε όμως τότε ότι θα υπάρξει ανακάλυψη που θα λέγεται κινητό τηλέφωνο. Για να μην αναφέρω καν στην εφαρμογή. Ένα γουόκμαν είχα δίπλα μου τότε.

Θαρρώ η μόδα δεν έχει ζήσει ακόμα τέτοια ραγδαία εξέλιξη, έτσι που να βιώνουμε με αυτή εμπειρίες που κάποτε δε γνωρίζαμε ότι υπάρχουν. Ίσως τελικά η λύση να βρίσκεται σε  αυτήν την τόσο κλισέ φράση, να βρίσκεται «out of the box».  Και ίσως  το ερώτημα να μην είναι «τι θα φοράμε στο μέλλον» αλλά «πως θα το αποκτάμε»;  Ή ίσως κάποιο άλλο, κάποιο που ακόμα δεν έχουμε σκεφτεί.

Υ.Γ. Το 1965 o Yves Saint Laurent  απέδωσε φόρο τιμής στο έργο του Piet Mondrian κατασκευάζοντας μια σειρά φορεμάτων που έμελε να μείνουν στην ιστορία του εικοστού αιώνα ως τα πλέον γνωστά «Mondrian dresses». Ωστόσο ο Mondrian δεν είδε κάποιο από αυτά, καθώς πέθανε 21 χρόνια πριν ο Yves Saint Laurent  παρουσιάσει το αφιέρωμα του. Ο ζωγράφος αφιέρωσε πολλά χρόνια από τη ζωή του όχι μόνο στη ζωγραφική αλλά και στη συγγραφή πολλών άρθρων για την τέχνη και τη ζωή. Ένα από αυτά φέρει τον τίτλο «Dialogue On The New Plastic» και είναι ο διάλογος ανάμεσα σε έναν ζωγράφο και έναν μουσικό. Τι ήθελε άραγε με τον όρο «The New Plastic» ο Mondrian να πει; Ποιο θα μπορούσε να είναι το αντίστοιχο ερώτημα στη μόδα;

Καμιά φορά η λύση δε βρίσκεται στην κατάλληλη απάντηση αλλά στο κατάλληλο ερώτημα. Προσπερνάω τη λέξη κατάλληλο και την αντικαθιστώ με τη λέξη καινούριο. Πως θα οδηγηθούμε στο μέλλον αν οι συμπεριφορές μας είναι παλιές; Αλλά κυρίως πως θα οδηγηθούμε στο μέλλον όταν ψάχνουμε απαντήσεις σε παλιά ερωτήματα; Και ποιο θα ήταν άραγε το καινούριο ερώτημα;  Ο Mondrian και ο  Yves Saint Laurent απάντησαν μέσο της ιδιόρρυθμης συνεργασίας τους με ποιο τρόπο η μόδα προχωράει μπροστά τη στιγμή που η τέχνη είναι αιώνια. Εμείς;

Το οικογενειακό ατελιέ της Μαρίας Διαμάντη λειτούργησε για πρώτη φορά στον Κεραμεικό το 1930 ως ένα κλασσικό μοδιστράδικο της εποχής

Η ιδιοκτήτρια του, Μαρία Διαμάντη η μεγαλύτερη, κατασκευάστρια ρούχων και καπέλων, λόγω της μεγάλης εμπειρίας της και της διάθεσης της να μεταδώσει τις γνώσεις της, ιδρύει –παράλληλα με τις δραστηριότητες του ατελιέ- τη σχολή κοπτικής – ραπτικής Μαρία Διαμάντη από την οποία, στα χρόνια που λειτούργησε, αποφοίτησε πολύ μεγάλος αριθμός σπουδαστριών.

Η εγγονή της Μαρίας Διαμάντη, η Μαρία Διαμάντη η νεότερη, γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στο οικογενειακό ατελιέ και σχολή ραπτικής. Σπούδασε σχέδιο μόδας και ενδυματολογία θεάτρου και δίδαξε σε σχολές μόδας στην Ελλάδα. Το 2011 δημιούργησε το δικό της ατελιέ στον ίδιο δρόμο του Κεραμεικού όπου στεγαζόταν το πρώτο εκείνο ατελιέ, της γιαγιάς της, την οδό Μαραθώνος. Από τότε σχεδιάζει και πουλά ρούχα χειροποίητα, αποκλειστικά κατασκευασμένα για το άτομο για το οποίο προορίζονται, αναβίωσε τα ”μαθήματα μόδας” που η γιαγιά της παρέδιδε και μελετά και κατασκευάζει τα ”γλυπτά φορέματα” .

Το 2017 επέκτεινε τις δραστηριότητες του ατελιέ παραδίδοντας on-line μαθήματα μόδας σε Έλληνες του εξωτερικού σε όλο τον κόσμο μέσω των οποίων η ομάδα της μεγάλωσε και απέκτησε διεθνή χαρακτήρα. Είχε ήδη παρουσιάσει με την ομάδα των μαθητών της δύο αφιερωματικές εκθέσεις, τη μια τον Απρίλιο του 2014 με τίτλο ”180 minutes for 18 ideas” και θέμα το κοστούμι ως μορφή τέχνης με εναλλακτικές πρώτες ύλες και τη δεύτερη τον Ιούνιο του 2017 με τίτλο #fashionrewindproject και θέμα το κοστούμι ως μορφή τέχνης στη μόδα και τον κινηματογράφο προηγούμενων δεκαετιών, όταν μαζί με την ομάδα της ανακοίνωσαν ότι δύο χρόνια ήδη μελετούσαν και εργάζονταν πάνω στην τρίτη τους κατά σειρά ομαδική έκθεση με θέμα την επικαιρότητα των Ελλήνων κορυφαίων και διεθνώς καταξιωμένων σχεδιαστών στην οποία μάλιστα επρόκειτο να λάβουν μέρος μαθητές μόδας από όλο τον κόσμο οι οποίοι θα ταξίδευαν για το σκοπό αυτό στην Αθήνα.

Το πρώτο μέρος της έκθεσης αυτής, της Μαρίας Διαμάντη και της ομάδας της, φόρος τιμής στους Παγκόσμιους Έλληνες Σχεδιαστές, με τίτλο #Ode_Couture , παρουσιάστηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2019 στο Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138.

Info: Maria Diamandi atelier, 31 Marathonos str. Athens –www.mariadiamandi.com – mdiamadi@yahoo.gr