Τι είναι το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης και πως το αντιμετωπίζεις

«Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη!»

Το ξακουστό σε όλους μας γνωμικό είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρο από ποτέ, καθώς σημειώνεται μια συνεχώς αυξανόμενη τάση εμφάνισης του συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης, γνωστό ως σύνδρομο Burnout.

Ο Herbert Freudenberger καθιέρωσε τον όρο Burnout το 1974. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και ανάλογη μέριμνα καθώς συχνά καθιστά το άτομο για μια περίοδο δυσλειτουργικό, με έλλειψη ισορροπίας στην καθημερινότητά του και αν δεν αντιμετωπιστεί ενδέχεται να οδηγήσει ακόμη και σε κατάθλιψη.

Πρόκειται για σωματική, ψυχική, συναισθηματική εξάντληση, η οποία κυρίως προέρχεται από συνεχόμενη υψηλής έντασης εργασία, και το άτομο που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση αισθάνεται στραγγισμένο, πελαγωμένο, αδύναμο να εξισορροπήσει την επαγγελματική και προσωπική του ζωή και να ανταποκριθεί στην καθημερινότητά του. Κάποια από τα κύρια συμπτώματα είναι: κόπωση, ευερεθιστότητα, έλλειψη ενδιαφέροντος, απάθεια προς τους άλλους, τον εαυτό, τις υποχρεώσεις, αποπροσανατολισμός, πονοκέφαλοι, αίσθημα έλλειψης νοήματος, συνεχές άγχος, απομόνωση.

Σύμφωνα με την Dr. Christina Maslach, υπάρχουν τρία κύρια στάδια του φαινομένου: πρώτα παρατηρείται η συναισθηματική εξάντληση, κατά την οποία το άτομο αισθάνεται κόπωση στις δραστηριότητές του, στην συνέχεια εμφανίζεται η αποπροσανατολισμένη συναισθηματική αντίδραση, δηλαδή μια έκδηλη κυνική στάση και έλλειψη ενδιαφέροντος για την εργασία και στο τέλος το αίσθημα μειωμένης επαγγελματικής επίδοσης, στην ουσία το άτομο δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα καθήκοντα του. Η καταξιωμένη ερευνήτρια ανέπτυξε μαζί με τους συνεργάτες της το πρώτο και κύριο αξιόπιστο εργαλείο μέτρησης του Burnout: Maslach Burnout Inventory (MBI).

Το σύνδρομο Burnout μπορεί να εντοπιστεί και σε εργαζόμενους οι οποίοι αισθάνονται κορεσμό στο επάγγελμα που ασκούν, και η χρόνια ενασχόληση τους με έναν τομέα που τους βαλτώνει και τους απομυζεί όλη τους την ενέργεια, καθώς και η μη αίσθηση σκοπού και αυτοπραγμάτωσης, τελικά τους καθηλώνει. Επίσης, ενδέχεται να εμφανιστεί όταν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα δεν αποκομίζουν καμία επιβεβαίωση στην δουλειά τους ή καλές οικονομικές απολαβές, άρα οδηγούνται σε αισθήματα ματαιότητας μέχρι που παραιτούνται από την υπερπροσπάθεια που καταβάλλουν για τόσο μεγάλο διάστημα. Σημαντικοί παράγοντες επίσης είναι η έλλειψη αυτονομίας και η σύγκρουση αξιών.

Προκειμένου να αντιμετωπίσουμε το Burnout, είναι χρήσιμο:

1| Να αποτραβηχτούμε από τον εκλυτικό παράγοντα.
2| Να αναδιοργανώσουμε την καθημερινότητά μας έτσι ώστε να μην μας φαίνεται απειλητική, αδιάφορη, ανιαρή αλλά να μας δίνει ενέργεια, κίνητρο, ενδιαφέρον και δημιουργικότητα, εντάσσοντας καθημερινά κάποιες δραστηριότητες που μας αποσυμπιέζουν.
3| Να εντάξουμε την πρακτική mindfulness, η οποία βοηθά να επικεντρωνόμαστε στο εδώ και στο τώρα, να αποσυμφορίζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, να σκανάρουμε το σώμα μας ώστε να μπορούμε να το παρατηρούμε και να το ακούμε εγκαίρως αλλά και να αποκτάμε ενσυνειδητότητα.
4| Να να προσέχουμε την διατροφή μας, να έχουμε ποιοτικό ύπνο, και φυσικά να κάνουμε τα απαραίτητα διαλείμματα.
5| Να αναζητάμε υποστήριξη όταν το χρειαζόμαστε. Αποτελεί ένδειξη δύναμης και αυτογνωσίας.
6| Να θέτουμε όρια και να λέμε ΟΧΙ όπου κρίνουμε πως χρειάζεται.
7| Να διακρίνουμε το περιττό από το ουσιώδες και να εστιαστούμε σε όσα έχουν πραγματική αξία για εμάς.

Η τελευταία παράμετρος είναι και μια από τις σημαντικότερες. Έχεις παρατηρήσει πως όταν ρωτάς τους φίλους σου σήμερα «τι κάνεις;» το μεγαλύτερο ποσοστό σου απαντά «τρέχω και δεν φτάνω;», το ίδιο ενδεχομένως να απαντάς και εσύ πολύ συχνά. Και τελικά τρέχεις και δεν φτάνεις για να προλάβεις τι; Έχεις αναλογιστεί εάν αυτό για το οποίο τρέχεις έχει πράγματι ουσία για εσένα; Εάν αξίζει να θυσιάσεις την ποιότητα της ζωής σου και να επιβαρύνεις την υγεία σου; Ναι να επενδύσεις στον σκοπό σου, και να ενεργήσεις συστηματικά και αποφασιστικά καταβάλλοντας την καλύτερη σου προσπάθεια, δεσμευόμενος στην δράση! Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι θα παραιτηθείς από το δικαίωμα σου να ζεις ισορροπημένα. Παλεύεις να ανταποκριθείς συστηματικά σε ρυθμούς εκτός των ορίων σου με πρόθεση να φέρεις ένα θετικό αποτέλεσμα, ενώ τελικά οδηγείσαι στην ακριβώς αντίθετη πλευρά να υπερβείς τόσο πολύ τις δυνάμεις σου σε βαθμό να οδηγηθείς στην απόσυρση, και αυτό επειδή αγνόησες τα προειδοποιητικά σημάδια που πάντα υπάρχουν.

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθεί πως δεν σηκώνεσαι ξαφνικά μια μέρα με εμφάνιση του σύνδρομου Burnout, αυτό εξελίσσεται σταδιακά, μέχρι που κάποια στιγμή αρχίζει και σου «φωνάζει» να το παρατηρήσεις. Αποκτά ο οργανισμός σου φωνή μέσω του συνδρόμου και σου ζητά να τον ακούσεις και να τον φροντίσεις επιτέλους. Σου απαντά με αυτό τον τρόπο σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα στο οποίο έχει εκτεθεί παρατεταμένα και τον ενοχλεί.

Σύμφωνα με τον ποιητή και συγγραφέα Gregoire Lacroix, τα τριαντάφυλλα δεν μαραίνονται, πεθαίνουν από εξάντληση στην προσπάθειά τους να μυρίζουν ωραία.
Συνδέσου λοιπόν με τον εαυτό σου, κάνε ένα βήμα πίσω και τσέκαρε ανά τακτά χρονικά διαστήματα που βρίσκεσαι, πως αισθάνεσαι και αν ζεις την ζωή σου όπως εσύ την έχεις νοηματοδοτήσει.

Πιστεύω στις αρετές που κρύβουμε μέσα μας και στο ότι μπορούμε να τις καλλιεργήσουμε και να τις φέρουμε στο φως!