admin ajax.php?action=kernel&p=image&src=%7B%22file%22%3A%22wp content%2Fuploads%2F2023%2F10%2F%CE%A4%CE%A1%CE%91%CE%A0%CE%95%CE%96%CE%99 e1697460048242

Θέατρο: Οι δούλες του Ζαν Ζενέ

Likewoman

16 Οκτ 2023

Για το έργο: Οι δούλες (Les Bonnes) είναι μονόπρακτο θεατρικό δράμα του Γάλλου λογοτέχνη, Ζαν Ζενέ που γράφτηκε το 1947. Ο συγγραφέας εμπνεύστηκε το έργο, από το διαβόητο έγκλημα των αδερφών Παπέν που διαπράχθηκε το 1933. Εξερευνά και παρουσιάζει τις σχέσεις εξουσιαστή – εξουσιαζόμενου στους κοινωνικούς ρόλους των ανθρώπων. Το έργο θεωρείται από τα καλύτερα της σύγχρονης δραματουργίας αφού ο Ζενέ κατόρθωσε να συγκεράσει με θαυμαστό τρόπο της τεχνικές του θεάτρου μέσα στο θέατρο με την πολιτική σάτιρα, σε ένα υποβλητικό και γεμάτο συμβολισμούς σκηνικό με όλες τις μεθόδους του θεάτρου παραλόγου τόσο στον διάλογο όσο και στην κίνηση των ηθοποιών.

Για τη σκηνοθεσία και τη διασκευή: Η συγγραφική μαεστρία του Ζενέ να φέρει το θέατρο μέσα στο θέατρο, μας ενέπνευσε να χρησιμοποιήσουμε τα πρόσωπα των δύο ηρωίδων ως καθρέφτισμα μιας κρυφής επιθυμίας και φειδωλού πόθου στη πραγματική ζωή. Δύο αδερφές η Σολάνζ και η Κλαίρη που είναι οι υπηρέτριες μιας ευκατάστατης κυρίας, ζηλεύουν και φθονούν την κυρία τους και επιθυμούν κρυφά να βρίσκονταν στη θέση της. Τα πρόσωπα αυτά συμβολίζουν κατά κάποιο τρόπο την άποψη και το ήθος της κατώτερης κοινωνικής τάξης που ανήκει σε λαϊκά στρώματα κατά τη κρίση του Ζενέ, είναι το προλεταριάτο, η εργατική τάξη εξού και ο τίτλος «οι δούλες» και όχι οι υπηρέτες ή αποκλειστικές ή οικιακές βοηθοί. Η Κυρία είναι το σύμβολο της μπουρζουαζίας, της αριστοκρατίας, της άρχουσας τάξης. Ο Κύριος πρόσωπο που αναφέρεται και είναι αόρατο θα μπορούσε να συμβολίζει τη θεϊκή υπόσταση. Τα γράμματα στην αστυνομία που στέφονται με αποτυχία συμβολίζουν την επανάσταση από την αγανάκτηση των κατώτερων στρωμάτων. Πέραν όμως της κοινωνικής και πολιτικής έννοιας η εικόνα του δούλου και της αφέντρας παραπέμπει σε σεξουαλικό φετίχ και η διφορούμενη γραφή του Ζενέ επιτρέπει να εισαχθούν στη παράσταση ερωτικά στοιχεία. Στη δική μας απόδοση ο ερωτισμός περιορίζεται στα κοστούμια των ηθοποιών και στο γλαφυρό κείμενο του Ζενέ αποκλειστικά. Το στοιχείο θέατρο μέσα στο θέατρο επιτρέπει στον ηθοποιό να ενσαρκώσει πάνω από έναν ρόλο και να παρουσιάσει ποικιλία προσώπων και ύφους. Όταν οι δούλες παίζουν «το παιχνίδι τους» η μία κάνει την Κυρία με τη δούλα της, τότε υπάρχει ένα χορογραφημένο στυλιζαρισμένο ύφος. Όταν οι δύο δούλες είναι αναμεταξύ τους, υπάρχει ένα πιο ρεαλιστικό, λαϊκό ύφος και μέσα από την πρωτότυπη διασκευή του κειμένου οι δύο δούλες είναι δύο σημερινά κορίτσια η Σοφία και η Κλεοπάτρα που εργάζονται ως ταξιθέτριες σε ένα θέατρο και θα ήθελαν να ήταν ηθοποιοί με αποτέλεσμα να μισούν και να ζηλεύουν τη πρωταγωνίστρια που παίζει τον ρόλο που αγαπούν να κλέβουν κατά καιρούς.

Για την υπόθεση: Μια νύχτα σαν όλες τις άλλες που περνάνε οι δυο αδερφές Σολάνζ και Κλαίρη, στην υπηρεσία της Κυρίας, ξετυλίγεται στην αρχή του έργου. Οι δυο αδερφές μόνες στο σπίτι παίζουν το αγαπημένο τους «παιχνίδι ρόλων»: η Κλαίρη στο ρόλο της Κυρίας βασανίζει με τα λόγια της και την συμπεριφορά της, την υπηρέτριά της την Κλαίρη, που την υποδύεται η Σολάνζ . Μέσα από αυτό το παιχνίδι της φαντασίας οι δυο νεαρές εξωτερικεύουν και δραματοποιούν τα συναισθήματά τους για το αφεντικό τους αλλά και για τον εαυτό τους. Δημιουργώντας την Κυρία τους, την έχουν πλέον υποχείριό τους και μπορούν να προχωρήσουν στην επιθυμία τους, που είναι η δολοφονία της.
Το παιχνίδι τους αυτό – και πριν φτάσει στο τέλος του, με τη δολοφονία της Κυρίας – διακόπτεται από την πραγματικότητα:
Το τηλεφώνημα του Κυρίου (του εραστή της Κυρίας), που τους γνωστοποιεί ότι αφέθηκε ελεύθερος από την Αστυνομία (που οι ίδιες τον είχαν εμπλέξει με κάποιες ανώνυμες καταγγελίες περί κλοπής που είχαν μηχανευτεί για να εκδικηθούν τα αφεντικά τους) και περιμένει την Κυρία να τον συναντήσει – της φέρνει αντιμέτωπες με την πιθανότητα αποκάλυψης της δολοπλοκίας τους και τη σύλληψή τους.
Έτσι, αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους και να δηλητηριάσουν την Κυρία τους, αμέσως μόλις έρθει. Πράγματι όταν καταφτάνει η Κυρία οι δυο υπηρέτριες προσπαθούν να την πείσουν να πιει το δηλητηριασμένο ρόφημά της, αλλά δεν τα καταφέρνουν. Όταν μάλιστα εκείνη μαθαίνει ότι ο Κύριος την περιμένει ελεύθερος πια, φεύγει αμέσως. Βέβαιες πλέον για το κακό τέλος που τις περιμένει, αντιδρούν με τον μόνο τρόπο που ξέρουν, με τον μόνο τρόπο που αντέχουν να δράσουν: επιστρέφουν και πάλι στο φανταστικό παιχνίδι τους, και η Κλαίρη παίζοντας τώρα εκείνη το ρόλο της Κυρίας, πίνει το δηλητηριασμένο τίλιο και πεθαίνει.