«Συναισθηματική» διατροφή: Δες γιατί σου συμβαίνει και πως μπορείς να την αντιμετωπίσεις

«Τρως» και εσύ τα συναισθήματα σου;

Εάν η απάντηση είναι ναι, τότε να ξέρεις πως δεν είσαι μόνη/ος σου σε αυτό! Όλοι το έχουμε δει να συμβαίνει – από τον καθηγητή που τσακίζει ένα οικογενειακό παγωτό μετά από μια δύσκολη μέρα μεχρι τον μεταπτυχιακό φοιτητή που τρώει απο άγχος πάρα πολλά πατατάκια κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου.

Διανοητικά, ξέρουμε ότι πρέπει να επιλέγουμε το φαγητό μας ως απάντηση στην πείνα, αλλά μερικές φορές, τα συναισθήματά μας παίρνουν τον έλεγχο των διατροφικών μας συνηθειών.

Η συναισθηματική διατροφή είναι ένας συνηθισμένος μηχανισμός αντιμετώπισης προβλημάτων.

Έρευνες δείχνουν ότι έως και το 75% της διατροφής μας συνδέεται με το πώς νιώθουμε. Όταν νιώθουμε ταραγμένοι, στρεφόμαστε στο φαγητό για να ανακουφιστούμε, να ξεφύγουμε ή απλώς να αλλάξουμε τα συναισθήματά μας. Είτε τρώμε από πλήξη, είτε επειδή είμαστε στρεσαρισμένοι, υπάρχει ένας βιολογικός λόγος για τον οποίο τρώμε όταν αγχωνόμαστε που ονομάζεται κορτιζόλη. Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη που απελευθερώνεται σε περιόδους στρες και προκαλεί την επιθυμία για αλμυρά, γλυκά και γεμάτα λιπαρά τρόφιμα. Ο βιολογικός αυτός λόγος έχει τις ρίζες του στις μέρες των ανθρώπων των σπηλαίων, όταν, δηλαδή,οι άνθρωποι χρειάζονταν μεγάλο θερμιδικό όγκο για να ανταπεξέλθουν στους φυσικούς κινδύνους που αντιμετωπίζαν.

Το να καταναλώνουμε πλούσια σε θερμίδες τρόφιμα μπορεί να μας έδινε τις αποθήκες ενέργειας που χρειαζόμασταν για να ξεφύγουμε από μια τίγρη τότε, σήμερα όμως γνωρίζουμε ότι η συναισθηματική διατροφή μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα. Το συναισθηματικό φαγητό μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής ή ακόμη και σε αδηφαγία, η οποία κατ’επέκταση επηρεάζει το σώμα τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, προκαλώντας, στην πραγματικότητα, αρνητικά συναισθήματα αυτοεικόνας.

Υπάρχει επίσης μια πολιτισμική τάση να χρησιμοποιούμε το φαγητό για να απαλύνουμε τα άσχημα συναισθήματα ή να ανεβάσουμε τη διάθεσή μας. Το βλέπουμε συνέχεια στα μέσα ενημέρωσης, είτε πρόκειται για την ευτυχισμένη οικογένεια που μαζεύεται χαρούμενη σε ένα εστιατόριο fast-food, είτε για την πρωταγωνίστρια μιας ταινίας/σειράς, η οποία καταφεύγει στην πίτσα μετα από μια ερωτική απογοήτευση.

Λαμβάνουμε συνεχώς μηνύματα που υποδηλώνουν ότι τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να διορθωθούν με ένα «βρώμικο» γεύμα. Το αποκαλούν comfort food για κάποιο λόγο! Αυτές οι επιθυμίες για φαγητό είναι παντού γύρω μας, αλλά πρέπει να βρούμε τρόπο να τις αντιμετωπίσουμε.

Πώς να αντιμετωπίσεις τη συναισθηματική κατανάλωση τροφής

 Ακολουθούν μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορείς να σταματήσεις τη συναισθηματική κατανάλωση και να ανακτήσεις τον έλεγχο των διατροφικών σου συνηθειών.

Εντόπισε και επεξεργάσου τα συναισθήματα σου

Οι άνθρωποι τρώνε συναισθηματικά επειδή είναι φορτισμένοι συναισθηματικά!

Τα συναισθήματα μπορεί να είναι συντριπτικά και δύσκολα κατανοητά. Πολλές επιβλαβείς συμπεριφορές πηγάζουν από την αδυναμία μας να αντιμετωπίσουμε τα συναισθήματά μας με αποτελεσματικό και παραγωγικό τρόπο. Αντί να αποφεύγουμε, να αγνοούμε, να τρώμε, να καπνίζουμε, να πίνουμε, ή να συμπεριφερόμαστε άσχημα όταν βιώνουμε έντονα συναισθήματα, μπορούμε να αρχίσουμε να τα βλέπουμε ως πληροφορίες για τις ανάγκες μας.

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ένα σύνολο καθολικών αναγκών που μας βοηθούν να νιώθουμε υγιείς, ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι. Όταν οι ανάγκες μας ικανοποιούνται, βιώνουμε θετικά συναισθήματα όπως χαρά, αυτοπεποίθηση και έμπνευση. Όταν οι ανάγκες μας δεν ικανοποιούνται, βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα όπως μοναξιά, απογοήτευση και ντροπή.

Έτσι, το πρώτο βήμα για να μάθεις πώς να αντιμετωπίζεις τα συναισθήματα σου χωρίς να τρως συναισθηματικά είναι να αρχίσεις να τους δίνεις περισσότερη προσοχή και σημασία. Η σαφήνεια και η κατανόηση, σου επιτρέπει να αισθάνεσαι πιο ήρεμος/η και να έχεις τον έλεγχο.

Μπορεις παράλληλα να κρατάς ένα ημερολόγιο διάθεσης και φαγητού για να παρακολουθείς πώς τα συναισθήματα σου επηρεάζουν τις διατροφικές σου συνήθειες.

Βρες ουσιαστικές λύσεις στα συναισθηματικά προβλήματα

Έχοντας εντοπίσει τα συναισθήματα σου, το επόμενο βήμα είναι να τα συνδέσεις με τις ανάγκες σου. Όπως ανέφερα προηγουμένως, τα συναισθήματά μας είναι πολύτιμες πληροφορίες για το αν οι ανάγκες μας ικανοποιούνται ή όχι. Όταν αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τη μεταξύ τους σύνδεση, μπορούμε να εργαστούμε για την κατάρτιση ενός σχεδίου ικανοποίησης των αναγκών μας, ώστε να δουλέψουμε τα συναισθήματα μας με παραγωγικό τρόπο αντί να τρώμε.

 Το να χρησιμοποιείς το φαγητό για να γιορτάσεις ένα γεγονός δεν είναι απαραίτητα κακό – το πρόβλημα προκύπτει όταν το φαγητό είναι η στρατηγική αντιμετώπισης προβλημάτων. Δεν μπορείς να ικανοποιήσεις τη συναισθηματική σου πείνα με τηγανητές πατάτες.

Συχνά, είναι πρόκληση να διακρίνεις τη σωματική πείνα από τη συναισθηματική πείνα. Όταν αισθανόμαστε ταραγμένοι, μπορεί να ορμήσουμε για φαγητό παρηγοριάς αντί να σκεφτούμε τις συναισθηματικές μας ανάγκες. Μερικά από τα σημάδια που δείχνουν ότι οι λιγούρες σου είναι συναισθηματικές είναι το να βιώνεις μια ξαφνική εμφάνιση επείγουσας επιθυμίας και να θέλεις μόνο ένα συγκεκριμένο είδος τροφής.  “Πρέπει να φάω σοκολάτα και πρέπει να την φάω τώρα!”

Αν διαπιστώσεις ότι βιώνεις μια ξαφνική, έντονη επιθυμία, αφιέρωσε μια στιγμή για να επικοινωνήσεις με τον συναισθηματικό σου εαυτό. Τι χρειάζεσαι πραγματικά για να νιώσεις καλά; 

Αναγνώρισε τη συμπεριφορά χωρίς αυτοκριτική

 Υπάρχει συχνά ντροπή γύρω από τη συναισθηματική κατανάλωση φαγητού, ιδιαίτερα όταν ένα άτομο εστιάζει στην απώλεια βάρους, οπότε να είσαι ευγενικός/ή με τον εαυτό σου όταν συνειδητοποιείς ότι τα αρνητικά σου συναισθήματα αντανακλώνται στις διατροφικές σου επιλογές. Αν έχεις την τάση να τρως συναισθηματικά, δίνοντας προσοχή σε αυτό θα σε βοηθήσει να το αντιμετωπίσεις. Δεν υπάρχει λόγος να αισθάνεσαι ένοχος/η! Αποτίναξε την αυτοκριτική και κάνε χώρο για μια μεγαλύτερη κατανόηση του πώς η διάθεσή σου επηρεάζει τις διατροφικές σου συνήθειες.

Αφέσου αλλά μην υπερκαταναλώνεις τροφή

Ένα άλλο σημάδι της συναισθηματικής πείνας είναι να αισθάνεσαι ότι η ανάγκη είναι ακόρεστη. Μπορεί να καταλήξεις να τρως ένα ολόκληρο κουτί σοκολάτες χωρίς καν να το απολαμβάνεις.

Μερικές φορές η συναισθηματική κατανάλωση μπορεί να μετατραπεί σε βουλιμικό επεισόδιο, όταν το άτομο τρώει πάρα πολύ, πάρα πολύ γρήγορα. Μπορεί να ξεκινήσεις χρησιμοποιώντας ένα αγαπημένο σου φαγητό για να νιώσεις καλύτερα, αλλά η υπερβολική κατανάλωση του θα σου φέρει σωματική δυσφορία και περισσότερα αρνητικά συναισθήματα.

Προσπάθησε να τρως συνειδητά

 Οι περισσότεροι από εμάς τρώμε χωρίς να σκεφτόμαστε πολύ την διαδικασία. Τρώμε ενώ τσεκάρουμε τα email μας και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τρώμε μπροστά στην τηλεόραση. Τρώμε ενώ οδηγούμε. Όλα αυτά καταλήγουν σε άσκοπη κατανάλωση τροφής. Όταν αποσπάται η προσοχή σου ενώ τρως, αισθάνεσαι ότι δεν έχεις φάει καθόλου και έτσι συνεχίζεις να τρως.

Οι πρακτικές της ενσυνείδησης μπορούν να σε βοηθήσουν πραγματικά να απολαμβάνεις περισσότερο τα γεύματα σου, έτσι ώστε να καταλαβαίνεις πότε νιώθεις κορεσμό και να σταματάς. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η ενσυνειδητότητα δεν είναι ένα εργαλείο που θα σε κάνει να τρως λιγότερο. Η ενσυνειδητότητα έχει να κάνει με το να έχεις επίγνωση της παρούσας εμπειρίας σου χωρίς να την κρίνεις.

Το να τρως συνειδητά επιτρέπει επισης στο σώμα σου να πάρει τον χρόνο που χρειάζεται για να δώσει το σήμα στον εγκέφαλο ότι εισαι χορτάτη, με αποτέλεσμα να περιορίζει τα επεισόδια υπερφαγίας.

 Βρες χρόνο για χαλάρωση και άσκηση

 Μια άλλη συμβουλή είναι να αναπτύξεις τακτικές ενός υγιεινού τρόπου ζωής, στις οποίες μπορείς να βασίζεσαι μελλοντικά.

Η συχνή σωματική δραστηριότητα, όπως το τζόκινγκ ή η ποδηλασία, είναι γνωστό ότι ενισχύει τη διάθεσή και μειώνει το στρες. Η σωστή ξεκούραση (τουλάχιστον 8 ώρες ύπνου) συμβάλει επίσης στον έλεγχο της όρεξης και στην μείωση των λιγούρων. Αυτές οι μακροχρόνιες συνήθειες, θα σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις τα σκαμπανεβάσματα της καθημερινότητας και θα μειώσουν τις πιθανότητες να στραφείς στο φαγητό για παρηγοριά.

Να θυμάσαι ότι αυτές οι συμβουλές δεν αντικαθιστούν την ιατρική συμβουλή, τη διάγνωση ή τη θεραπεία. Εάν εσύ ή ένα αγαπημένο σου πρόσωπο συνεχίζει να παλεύει με συναισθηματική διατροφή ή βουλιμική διαταραχή, παρακαλούμε να αναζητήσεις επαγγελματική φροντίδα.

cover photo freepik