Σχολική άρνηση: Γιατί το παιδί σας δεν θέλει να πάει σχολείο;

Πολύ συχνά τα παιδιά παραπονιούνται, το πρωί πριν το σχολείο, ότι πονάει το στομάχι ή το κεφάλι τους και ότι δεν νιώθουν καλά, προκειμένου να το αποφύγουν και να μείνουν σπίτι.

Στην νηπιακή και παιδική ηλικία είναι φυσιολογικό να υπάρχει άγχος σε καταστάσεις χωρισμού από τα οικεία περιβάλλοντα και πρόσωπα, καθώς τα παιδιά έχουν συνηθίσει την ασφάλεια και την οικειότητα που αυτά τους προσφέρουν. Πότε όμως τα παιδιά αποδέχονται και το περιβάλλον του σχολείου; και γιατί πολλά εξακολουθούν να αναστατώνονται ακόμα και στην ιδέα του;

Αρχικά, όταν μιλάμε για σχολική άρνηση εννοούμε ότι το παιδί αρνείται να πηγαίνει στο σχολείο ανά τακτά χρονικά διαστήματα επικαλούμενο κάποια ασθένεια, καθυστερώντας χωρίς σοβαρό λόγο ή εκδηλώνοντας αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές στην προσπάθεια των γονέων να το παροτρύνουν. Εμφανίζεται συχνότερα στα μοναχοπαίδια, στα πρωτότοκα και στα τελευταία σε σειρά παιδιά. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και μπορεί να εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Ας αναφέρουμε μερικούς από αυτούς:

• Η πρώτη αιτία ανευρίσκεται στη σχέση του παιδιού με την μητέρα και συνδέεται με το άγχος αποχωρισμού. Συγκεκριμένα, σε αυτή την περίπτωση το παιδί φοβάται ότι κάτι άσχημο θα συμβεί στη μητέρα του και θέλει να βρίσκεται κοντά της, συμπεριφορά που κυρίως μπορεί να απορρέει από την μητρική υπερπροστασία, την εξάρτηση, τον πρώιμο αποχωρισμό ή απώλεια.
• Η σχολική αποτυχία ή η υπερβολική πίεση για σχολική επιτυχία από το περιβάλλον του παιδιού αρνητικοποιεί τα συναισθήματά του απέναντι στο σχολείο, προκαλεί συναισθήματα ματαίωσης και το οδηγεί σε σχολική άρνηση.
• Ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί μια συχνή αιτία που μπορεί να αποθαρρύνει το παιδί στη συναναστροφή με τους συνομήλικους και να του δημιουργεί μια αποφευκτική στάση για το σχολείο.
• Οι μαθησιακές διαταραχές συντελούν στην ανάπτυξη συναισθημάτων φόβου και άγχους απέναντι στη σχολική πραγματικότητα.
• Η προβληματική σχέση με τον/την δάσκαλο/α το δυσκολεύει όχι μόνο στη διαδικασία της μάθησης αλλά και σε αυτή της προσαρμογής στο σχολικό πλαίσιο και της πρόκλησης θετικών συναισθημάτων.
• Η αλλαγή σχολείου, σπιτιού

Παρακάτω σημειώνουμε, ενδεικτικά, τρόπους με τους οποίους οι γονείς θα μπορέσουν να βοηθήσουν το παιδί, δίνοντας έμφαση, αρχικά, στην επικοινωνία με το ίδιο, και στη συνέχεια, με το σχολείο και τα μέλη του.

• Τονώνουμε την αυτοπεποίθηση του παιδιού δίνοντας του πρωτοβουλίες και βοηθώντας το να αυτενεργεί αποφεύγοντας την υπερπροστασία και τις πρακτικές που εμποδίζουν την αυτονόμησή του.
• Η δημιουργία ενός κλίματος διαλόγου στην οικογένεια διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο στη διαχείριση των υπεύθυνων για την σχολική άρνηση του παιδιού παραγόντων. Ειδικότερα, ζητήματα όπως ο σχολικός εκφοβισμός και οι σχέσεις με τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς μπορούν να αναδειχθούν μέσα απ’ τη συζήτηση.
• Σχετικά με το γνωστικό κομμάτι, αναδεικνύουμε την πολυτιμότητα της γνώσης και υποστηρίζουμε με κάθε τρόπο τη μαθησιακή διαδικασία, είτε βοηθώντας το όταν μας το ζητάει είτε προσφεύγοντας σε κάποιο ειδικό σε περίπτωση που παρουσιάζει δυσκολίες.
• Η γνωριμία με τα παιδιά του σχολείου καλλιεργεί την οικειότητα, ενώ η αλληλεπίδραση μαζί τους βοηθά το παιδί να νιώσει άνετα και να προσαρμοστεί στην ομάδα. Προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν βοηθητικό τα παιδιά, σε συνεννόηση με τους γονείς, να συναντιούνται και να παίζουν και εκτός σχολείου π.χ. σε ένα πάρκο, σε ένα σπίτι.
• Οι καλές σχέσεις των γονέων με τον/την εκπαιδευτικό δημιουργούν σχέσεις εμπιστοσύνης και ένα φιλικό κλίμα που ευνοεί τις συζητήσεις και συμβάλλει σε μια εύρυθμη σχολική πραγματικότητα.