Ποιος ο ρόλος των ψυχολόγων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης;

Σχεδόν δύο εικοσιτετράωρα έχουν περάσει από το φονικό ατύχημα στα Τέμπη και το πανελλήνιο παραμένει συγκλονισμένο από τις εικόνες και τις νέες πληροφορίες που έρχονται στη δημοσιότητα. Από την αρχή της τραγωδίας, τα μέσα επισημαίνουν ότι στα νοσοκομεία που έχουν διακομιστεί τραυματίες και οικογένειες για την ταυτοποίηση των αγαπημένων τους, βρίσκονται ψυχίατροι, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί.

Ποιος είναι όμως ο ρόλος των ψυχολόγων; Μπορεί κάποιος να βοηθήσει πραγματικά στη διαχείριση του πένθους όταν αυτό είναι τόσο πρόσφατο;

Όταν ο χαμός των ανθρώπων είναι τόσο άδικος και απροσδόκητος; Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των ψυχολόγων σε τέτοιες περιπτώσεις;

1| Διαχείριση έντονων συναισθηματικών αντιδράσεων

Σε στιγμές κρίσης, είναι ανθρωπίνως αδύνατο κάποιος να καθίσει ήρεμα με έναν ψυχολόγο και να συζητήσει τα συναισθήματά του. Η σύναψη λοιπόν μιας θεραπευτικής σχέσης δεν είναι σε καμία περίπτωση το πρωταρχικό μέλημα ενός ψυχολόγου. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι αντιδεοντολογικό – ηθικά και επιστημονικά – να επιχειρηθεί κάτι τέτοιο.

Οι άνθρωποι που θρηνούν και ψάχνουν απαντήσεις, συχνά έρχονται αντιμέτωποι με πρωτόγνωρα συναισθήματα και εμπειρίες – όπως κρίσεις άγχους, πανικού, θυμού ή ακόμα και απόπειρες αυτοτραυματισμού. Ο ρόλος του ψυχολόγου είναι να βρίσκεται δίπλα τους σε τέτοιες στιγμές, προσπαθώντας να αποτρέψει κάποιο μεγαλύτερο κακό και υποδεικνύοντας, για παράδειγμα, τεχνικές χαλάρωσης κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, άγχους ή θυμού.

2| Διαμεσολαβητικός ρόλος

Τις πρώτες στιγμές έπειτα από μια καταστροφή, ένα ατύχημα ή οποιαδήποτε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οι ψυχολόγοι βρίσκονται σε επαφή με τις οικογένειες των θυμάτων και τους τραυματίες προκειμένου να αφουγκραστούν τις πρώτες ανάγκες τους (τροφή, ύπνος, προσωρινή στέγη) και να τις μεταβιβάσουν στους αρμόδιους ώστε να αρχίσει η διαδικασία κάλυψής τους.

Οι ψυχολόγοι επίσης αναλαμβάνουν την ευθύνη της ενημέρωσης των ανθρώπων σχετικά με το μέγεθος της καταστροφής, του τι έπεται αυτής και των νέων στοιχείων που προκύπτουν.

3| Εμψύχωση

Σε καταστάσεις κρίσης, η παρουσία ανθρώπων που εμπνέουν ασφάλεια και ελπίδα είναι επιτακτικής ανάγκης. Σε χώρους όπου κυριαρχεί το χάος, η αγωνία και πολλές φορές η ακραία εκδήλωση συναισθημάτων, πρέπει να υπάρχει κάποιος που να μπορεί να κρατήσει την ψυχραιμία του, να είναι διαθέσιμος για όποιον τον χρειάζεται και να μπορεί να υποστηρίζει τόσο τις οικογένειες των θυμάτων όσο και τους επαγγελματίες που προσπαθούν κι αυτοί να δουλέψουν κάτω από αντίξοες συνθήκες.

Τι δεν προσφέρουν οι ψυχολόγοι σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης:

• Διάγνωση
• Συμβουλευτική
• Θεραπεία

Τέλος, χρειάζεται να διευκρινιστεί πως:

• Δεν θα χρειαστούν όλοι όσοι έχουν επηρεαστεί από κάποια τραγωδία την άμεση υποστήριξη ενός ψυχολόγου.
• Η εκδήλωση ακραίων συναισθηματικών αντιδράσεων δεν είναι κάτι το καθολικό. Κάποιοι μπορεί να επιδείξουν αξιοθαύμαστη ψυχραιμία και λογική.
• Οι άνθρωποι χαρακτηρίζονται από ανθεκτικότητα. Με την υποστήριξη φίλων και συγγενών, με την πάροδο του χρόνου αλλά και με πολλή προσωπική προσπάθεια, μπορούν να καταφέρουν να συνεχίσουν τη ζωή τους – όχι σαν να μη συνέβη ποτέ η τραγωδία αλλά παρά το γεγονός ότι συνέβη.