Patricia Highsmith: Μία ιδιάζουσα περιπτώση γυναίκας και συγγραφέως

Patricia Highsmith:  Άθεη, λεσβία & μισογύνης!

Ήταν απόλυτα άθεη. Δεν ένοιωθε ποτέ άνετα με έγχρωμους ανθρώπους και διατύπωνε συχνά την αντίθεσή της για το κράτος του Ισραήλ και την «επιρροή» των Ισραηλιτών. Είχε επίσης κατηγορηθεί για μισογυνισμό. Η Patricia Highsmith είναι από τις ιδιάζουσες περιπτώσεις γυναίκας και συγγραφέως. Σήμερα μ’ αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να την καταλάβουμε – κοινώς να μπούμε στο μυαλό της.

Του Νίκου Μουρατιδη

Πάρα πολλές ταινίες που έχουμε αγαπήσει είναι βασισμένες σε δικά της διηγήματα ή μυθιστορήματα, όπως για παράδειγμα το πρώτο της μυθιστόρημα «Ξένοι στο Τρένο» (Strangers on a Train). Το βιβλίο είχε σχετική επιτυχία όταν πρωτοεμφανίστηκε το 1950, όμως η κινηματογραφική του μεταφορά από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ το 1951, έστειλε την καριέρα και τη φήμη της στα ύψη. Σύντομα έγινε γνωστή ως συγγραφέας συγκλονιστικών ψυχολογικών θρίλερ, γεμάτων ειρωνεία και με έντονο σοκαριστικό ύφος.

Η Πατρίσια Χάισμιθ (Patricia Highsmith), γεννήθηκε 19 Ιανουαρίου του 1921 και πέθανε στις 4 Φεβρουαρίου του 1995. Ήταν Αμερικανίδα συγγραφέας ευρύτερα γνωστή για τα ψυχολογικά θρίλερ της, από τα οποία έχουν προκύψει πάνω από 20 κινηματογραφικές ταινίες.  Το πρώτο της μυθιστόρημα, «Ξένοι στο Τρένο», έχει διασκευαστεί αρκετές φορές για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Τα βιβλία της έχουν υμνηθεί από διάφορους συγγραφείς και κριτικούς ως καλλιτεχνικές δημιουργίες μεγάλης ομορφιάς και πολυπλοκότητας.

Το όνομα στο πιστοποιητικό γεννήσεώς της ήταν Μαίρη Πατρίσια Πλάνγκμαν. Ήταν το μοναχοπαίδι του καλλιτέχνη Τζέι Μπερνάρντ Πλάνγκμαν και της γυναίκας του, Μαίρη Κόατς. Το ζευγάρι πήρε διαζύγιο δέκα μέρες πριν την γέννηση της κόρης τους. Το 1927 η 6χρονη Πατρίτσια, η μητέρα της και ο πατριός της, ο καλλιτέχνης Στάνλεϊ Χάισμιθ (τον οποίον η μητέρα της είχε παντρευτεί το 1924, και ο οποίος υιοθέτησε την μικρή, δίνοντάς της το επίθετο Χάισμιθ), μετακόμισαν στην Νέα Υόρκη, όπου έζησαν κυρίως στο Μανχάταν αλλά και στην Αστόρια. Η Πατρίσια Χάισμιθ είχε μια έντονη, πολύπλοκη σχέση με τη μητέρα της και δεν εκτιμούσε τον πατριό της. Η ίδια ισχυριζόταν ότι η μητέρα της, της είχε πει πως είχε προσπαθήσει να αποβάλει όταν ήταν έγκυος, πίνοντας νέφτι. Ποτέ της δεν ξεπέρασε αυτή τη σχέση αγάπης-μίσους, η οποία στοίχειωνε την υπόλοιπη ζωή της και υπήρξε η έμπνευση για το διήγημα «Η Χελώνα» («The Terrapin», 1962), στο οποίο ένα νεαρό αγόρι μαχαιρώνει μέχρι θανάτου τη μητέρα του.

Σε ηλικία οκτώ ετών, ανακάλυψε το βιβλίο του Καρλ Μένιγκερ «Ο Ανθρώπινος Νους» («The Human Mind», 1930), ένα βιβλίο-σταθμό στην ιστορία της ψυχιατρικής,  το οποίο επιχειρούσε να διαλύσει τις προκαταλήψεις απέναντι στους ψυχικά άρρωστους. Η μικρή εντυπωσιάστηκε από τις περιγραφές ασθενών που έπασχαν από πυρομανία και σχιζοφρένεια.

Το δεύτερο μυθιστόρημα της Χάισμιθ, «Η Τιμή του Αλατιού» («The Price of Salt», 1952), εκδόθηκε με το ψευδώνυμο Κλαιρ Μόργκαν, και πούλησε πάνω από εκατομμύριο αντίτυπα. Προκάλεσε αίσθηση γιατί ήταν από τα πρώτα λεσβιακά μυθιστορήματα με ευτυχισμένο τέλος. Δεν επέτρεψε να συνδεθεί το όνομά της με αυτό το βιβλίο, μέχρι αρκετά αργά στη ζωή της, πιθανότατα επειδή είχε χρησιμοποιήσει πολλά στοιχεία από την προσωπική της ζωή στην συγγραφή του. (Η ταινία Carol με την Cate Blanchett και την Rooney Mara)

Ο χαρακτήρας του Τομ Ρίπλεϊ που δημιούργησε – ένας ανήθικος, σεξουαλικά αμφιταλαντευόμενος απατεώνας και περιστασιακός δολοφόνος – πρωταγωνιστεί σε συνολικά πέντε βιβλία της. Έγιναν πολλές ταινίες με τον Ripley με πιο γνωστές, αυτήν του Ρενέ Κλεμέντ με τον τίτλο «Plein Soleil» (1960, ελληνικός τίτλος «Γυμνοί στον Ήλιο»). Η ταινία έκανε διάσημο τον Αλέν Ντελόν, τον οποίο η Χάισμιθ χαρακτήρισε ως τον ιδανικό Ρίπλεϊ. Η επόμενη μεταφορά του μυθιστορήματος στην οθόνη έγινε το 1999, με τον τίτλο «Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϊ» σε σκηνοθεσία Άντονι Μιγκέλα. Στην ταινία πρωταγωνιστούσαν ο Matt Damon, ο Jude Law, η Gwyneth Paltrow και ο Philip Seymour Hoffman.

Κάποιοι από τους ανθρώπους που τη γνώρισαν την περιγράφουν ως άτομο που δεν αγαπούσε τους ανθρώπους, στα όρια της μισανθρωπίας. Είναι διάσημη για το ότι προτιμούσε την παρέα των κατοικίδιων της και κάποτε είχε πει: «Η φαντασία μου λειτουργεί πολύ καλύτερα όταν δεν είμαι υποχρεωμένη να μιλάω με ανθρώπους». Λάτρευε τις γάτες και είχε περίπου τριακόσια σαλιγκάρια στον κήπο του σπιτιού της στο Σάφολκ όταν ζούσε στην Αγγλία. Είχε εμφανιστεί σε ένα κοκτέιλ πάρτι στο Λονδίνο κρατώντας μια τεράστια τσάντα, η οποία περιείχε ένα μαρούλι και περίπου εκατό σαλιγκάρια τα οποία είπε πως τα έφερε για να της κάνουν παρέα εκείνο το βράδυ.

Οι σχέσεις της Χάισμιθ ήταν αποκλειστικά με γυναίκες, εκτός από μια σχέση με τον συγγραφέα Μαρκ Μπραντέλ το 1949. Λάτρευε τις ξυλουργικές εργασίες και είχε φτιάξει αρκετά έπιπλα μόνη της. Εργαζόταν διαρκώς και ασταμάτητα. Προς το τέλος της ζωής της, περπατούσε σκυφτή, με έντονη κύφωση από την οστεοπόρωση. Παρόλο που τα 22 βιβλία και οι οκτώ συλλογές διηγημάτων που έγραψε έτυχαν θερμότατης υποδοχής, κυρίως εκτός των Η.Π.Α, η ίδια προτιμούσε πάντα η ιδιωτική της ζωή να παραμένει εκτός δημοσιότητας. Είχε φιλικές σχέσεις και αλληλογραφούσε τακτικά με αρκετούς συγγραφείς. Εμπνεόταν πολύ από την τέχνη και από το ζωικό βασίλειο. Από το 1963, κατοικούσε αποκλειστικά στην Ευρώπη.

Νίκος Μουρατίδης

www.nikosonline.gr