Όταν η Ιωάννα έγινε Νάνα… (Μούσχουρη).

Γράφει ο Νίκος Μουρατίδης

Θεωρείται η τραγουδίστρια με τις υψηλότερες πωλήσεις στην ιστορία, μια και έχοντας ηχογραφήσει 200 άλμπουμ και singles, έχειπουλήσει πάνω από 300 εκατομμύρια δίσκους. Και έχει τραγουδήσει σε 10 διαφορετικές γλώσσες: Ελληνικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ολλανδικά, Ιταλικά, Πορτογαλικά, Ισπανικά, Εβραϊκά, Ουαλκά, Κινέζικα και στην διάλεκτο της Κορσικής.

Της έχω κάνει μια 2ωρη ραδιοφωνική συνέντευξη (ήρθε η ίδια αυτοπροσώπως στο στούντιο και περάσαμε μαζί 2 ώρες), που την καταχαρήκαμε και οι δυο μας. Και εκείνη για όσα της είπα και την ρώτησα αλλά και εγώ γιατί μου είπε πολλά και αποκλειστικά από την καριέρα της. Σ’ αυτό το άρθρο δεν θα ασχοληθούμε με την τεράστια καριέρα της Νάνας Μούσχουρη, αλλά μόνο με το ξεκίνημα της. Μέχρι να γίνει 30 χρόνων….

Όταν βρεθήκαμε της πήγα αυτό το δισκάκι και έμεινε με το στόμα ανοικτό. Είναι σπανιότατο. Ήταν η πρώτη- πριν την Μελίνα- που τραγούδησε Τα παιδιά του Πειραιά. Μου το υπέγραψε και το κάδρωσα μην το χάσω.

Γεννήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 1934 στα Χανιά, ο πατέρας της, Κωνσταντίνος, εργαζόταν ως μηχανικός προβολής ταινιών σε έναν τοπικό κινηματογράφο. Η μητέρα της, Αλίκη ήταν από τις Σινιές της Κέρκυρας και εργαζόταν επίσης στον ίδιο κινηματογράφο. Όταν η Νάνα ήταν τριών χρονών, μετακόμισαν στην Αθήνα. Στη βιογραφία της αναφέρει πως οι γονείς της τη δίδαξαν πάνω από όλα το ήθος, με το οποίο αναμετρούσαν και τις δικές τους αδυναμίες. Και πως της φανέρωναν το λευκό μέσα από το μαύρο. Στον πόλεμο ο πατέρας της πήρε μέρος στην αντιναζιστική αντίσταση στην Αθήνα.

Το 1946, η Νάνα και η επίσης καλλίφωνη αδερφή της Τζένη, πέρασαν την πόρτα του Ωδείου. Στο πρώτο μάθημα η καθηγήτρια κ. Κέμπερς είπε ότι η αδερφή της έχει πολύ ωραία φωνή, αλλά ότι η μικρή είναι λίγο βραχνούλα, και ότι έπρεπε να μεγαλώσει λίγο. Η Νάνα έβαλε τα κλάματα και έτσι αναγκάστηκαν να την κρατήσουν, σπουδάζοντας για τα επόμενα χρόνια κλασσικό τραγούδι. Έτσι ανακάλυψε και την ιδιαιτερότητα των φωνητικών της χορδών, αφού η μία είναι πιο χοντρή από την άλλη και λίγο δυσκίνητη. Αυτό την έκανε να έχει αυτήν την ιδιαίτερη φωνή – που ξεκίνησε από άλτο για να γίνει αργότερα coloratura mezzo.

Μεγάλωσε στην Αθήνα, ανασφαλής ως έφηβη και μια από τις καλύτερες μαθήτριες. Δεν έχει ξεχάσει τη φρίκη του πολέμου, τις σειρήνες και το βόμβο των αεροπλάνων. Η μητέρα της εκείνα τα χρόνια μάζευε σαλιγκάρια, τα οποία σήμερα όπως λέει, αν και θεωρούνται εκλεκτός μεζές στη Γαλλία, δεν αντέχει ούτε να τα βλέπει χωρίς να της θυμίζουν την κατοχή. Είχε φτάσει 11 ετών όταν η μητέρα της την πήγε στο οφθαλμιατρείο. Δεν ήθελε καθόλου να βάλει γυαλιά, αλλά τα φόρεσε και δεν τα ξαναέβγαλε ποτέ. Είχαν γίνει η ασπίδα της. «Φορώντας τα, ένιωθα επιτέλους ότι οι άλλοι δεν μπορούσαν να μαντέψουν τι σκεφτόμουν» έχει πει.

Η Νάνα Μούσχουρη ξεκίνησε την καριέρα της στην Ελλάδα το 1958.

Το 1959, εμφανίζεται στο πρώτο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, όπου κερδίζει το πρώτο βραβείο με το «Κάπου υπάρχει η αγάπη μου» του Μάνου Χατζιδάκι και το δεύτερο βράβειο με το«Ξέρω κάποιο αστέρι» του Μίμη Πλέσσα. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ο πρώτος δάσκαλός της. Με τραγούδια του όπως ο «Υμηττός», το «Κυπαρισσάκι», το «Χάρτινο το Φεγγαράκι» κ.ά. γίνεται η πιο διάσημη τραγουδίστρια της εποχής.

Το 1960, στη Βαρκελώνη, το πρώτο της ταξίδι στο εξωτερικό, της απονέμεται το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Μεσογειακού Τραγουδιού με το τραγούδι “Ξύπνα Αγάπη Μου” του Κώστα Γιαννίδη που αποτελεί το μουσικό διαβατήριο για τη διεθνή καριέρα της. Στο Φεστιβάλ αυτό την άκουσαν για πρώτη φορά ο Quincy Jones και ο Michel Legrand, που και οι δύο έμελλε να παίξουν σοβαρό ρόλο στην εξέλιξη της.

Η αναγνώριση δεν αργεί να έρθει: το «Σαν σφυρίξεις τρεις φορές» του Μάνου Χατζιδάκι από το γερμανικό ντοκυμαντέρ “Ελλάς η χώρα των Ονείρων” γίνεται το “Weisse Rosen aus Athen” (Το λευκό ρόδο της Αθήνα) που γνωρίζει τεράστια επιτυχία και οι πωλήσεις του ξεπερνούν τότε τα 1.500.000 αντίτυπα, στη Γερμανία μόνο, σε λιγότερο από έξι μήνες. Το ίδιο τραγούδι στα αγγλικά, ως “White Rose of Athens”, θα την κάνει γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το 1962, ο Quincy Jones, που την είχε ακούσει στο Φεστιβάλ της Βαρκελώνης, την καλεί στις ΗΠΑ για να ηχογραφήσει τον πρώτο αμερικάνικο δίσκο της με μεγάλα αμερικάνικα standards με την ορχήστρα του Torrie Zito: «The girl from Greece sings». Η Μούσχουρη πήγε στην Νέα Υόρκη χωρίς να μιλάει Αγγλικά, έμεινε 6 μήνες, τα έμαθε άπταιστα και μετά ηχογράφησε αυτό το μνημειώδες άλμπουμ, που πρόσφατα ξανακυκλοφόρησε (και σε βινύλιο).

Το 1963, ηχογραφεί στο Παρίσι ένα δίσκο αποκλειστικά στα ελληνικά, “Mes plus belles chansons Grecques”, που θα της χαρίσει την πρώτη της διάκριση στη Γαλλία: το Βραβείο Charles Cros της Γαλλικής Μουσικής Ακαδημίας. Τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου, εκπροσωπεί το Λουξεμβούργο στο διαγωνισμό της Eurovision στο Λονδίνο. Εκεί ερμηνεύει το “A force de prier”,που παρόλο που δεν κέρδισε στον διαγωνισμό, αποτέλεσε μια από τις πρώτες επιτυχίες της που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες.

Το 1964, η Νάνα Μούσχουρη, 30 χρόνων πλέον, τιμάται στη Γερμανία με το αργυρό μετάλλιο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού του Baden-Baden. Ο Michel Legrand αρχίζει να συνεργάζεται μαζί της τακτικά και το 1965 ηχογραφούν το θρυλικό “Παιδί με το ταμπούρλο”. Την ίδια χρονιά ηχογραφεί ένα καινούργιο δίσκο στις ΗΠΑ, το “Nana sings” με παραγωγό τον μεγάλο Bobby Scott.

Είναι μια τραγουδίστρια-φαινόμενο στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα, με πάνω από πενήντα χρόνια διεθνούς καριέρας χωρίς διακοπή.

Το ρεπερτόριό της που δεν γνωρίζει σύνορα, είναι: κλασσικό, παραδοσιακό, pop, jazz και με πολλά ελληνικά τραγούδια που διαδίδει σε όλον τον κόσμο, ήταν η πρώτη που δημιούργησε το στυλ της World Music.

1961 παντρεύτηκε τον Γιώργο Πετσίλα, που ήταν ένας από τους μουσικούς του γκρουπ της. Στην δεκαετία του ’70 απέκτησαν ένα κορίτσι και ένα αγόρι. Δεξιά με τον Κώστα Γιαννίδη, όταν πήραν το πρώτο βραβείο στην Βαρκελώνη.

Με τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Γιώργο Μούτσιο

Με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.

Σε μια βραδυνή μας έξοδο και δεξιά ο δίσκος με τον Harry Belafonte… μας ένωσαν τα κόκκινα.

Η μοναδική φωτογραφία που βγάλαμε όταν της έκανα 2ωρη ραδιοφωνική συνέντευξη… και κάτω από τις σπάνιες φορές που φωτογραφήθηκε χωρίς τα γυαλιά της.