Σήμερα ταξιδεύουμε στην Τοσκάνη και στη περιοχή Βίντσι, μια περιοχή που έδωσε το όνομά της στον διάσημο Ιταλό ζωγράφο, αρχιτέκτονα, φιλόσοφο, γλύπτη, μουσικό, γιατρό, εφευρέτη Λεονάρντο Ντα Βίντσι, τον άνθρωπο που κατάφερε να κερδίσει τον τίτλο του παγκόσμιου καλλιτέχνη. Ένας από τους πιο σπουδαίους του πίνακες που μετρούν 500 χρόνια ζωής (εκτός από τη Μόνα Λίζα και τον Μυστικό Δείπνο) η διάσημη “Μαντόνα Λίτα” είναι ένα από τα διαμάντια που εκτίθενται στο μεγαλύτερο και ένα από τα παλαιότερα μουσεία στον κόσμο, το Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, ένα μουσείο που άνοιξε για το κοινό σαν σήμερα πριν 166 χρόνια. Φιλοξενείται σε ένα συγκρότημα έξι κτιρίων, τα παλαιά Χειμερινά Ανάκτορα, στις όχθες του ποταμού Νέβα.

Όμως ας ξαναγυρίσουμε στην Ιταλία. Εκεί ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι κατά την διάρκεια της αναγέννησης ζωγράφισε μερικά από τα μοναδικά αριστουργήματά του αλλά δεν έμεινε μόνο στην ζωγραφική με την οποία κατέκτησε όλο τον κόσμο. Η σκέψη του, όπως έχει αποτυπωθεί στα λαμπρά επιτεύγματά του, παραμένει έως σήμερα αντικείμενο θαυμασμού και παρατήρησης. Το εφευρετικό του πνεύμα διακρίνεται, επίσης, ζωντανό στα σχέδια με τις ιπτάμενες μηχανές, τα αλεξίπτωτα, τα πρώτα δείγματα αυτοκινήτου και ποδηλάτου, τα ελικόπτερα, και τις δεκάδες κατασκευές του και έγραψε τις πιο σπουδαίες σκέψεις του που ήταν αιώνες μπροστά από την εποχή του. 

Και μάλιστα ήταν ένας άνθρωπος που δεν σπούδασε, ότι έμαθε το έμαθε από την εμπειρία του. Όπως έχει γράψει: “Είμαι βέβαιος ότι, επειδή δεν είμαι σπουδαγμένος, ορισμένοι πολύξεροι αλαζόνες θα θεωρήσουν λογικό ότι μπορούν να με κοροϊδέψουν ισχυριζόμενοι πως είμαι άνθρωπος αγράμματος. Εκείνοι που έχουν αποκτήσει τιμές για τους εαυτούς τους από των άλλων τον ιδρώτα, δεν καταδέχονται να μου αναγνωρίσουν τους δικούς μου κόπους. Θα πουν ότι, επειδή εγώ δεν κατέχω γράμματα, δεν είμαι σε θέση να εκφράσω επάξια εκείνο που θέλω να πραγματευτώ. Αγνοούν ότι, με όσα ο ίδιος καταγίνομαι, τα γνωρίζω από δική μου εμπειρία κι όχι από λόγια άλλων. Κι επειδή η εμπειρία ήταν δάσκαλος εκείνων που ήξεραν τι έγραφαν, έτσι κι εγώ την έχω για οδηγό μου και στο κάθε τι την εφαρμόζω…” 

Η μεγάλη δύναμη του μυαλού τού Λεονάρντο ντα Βίντσι έγκειται στην παρατηρητικότητα, στην τιτάνια εργατικότητα, στη συνθετική ικανότητα, στην εφευρετικότητα, και στη δύναμη της φαντασίας του, που τον καθιστά έναν από τους γίγαντες του ανθρωπίνου πνεύματος. 
Πίστευε στον αληθινά οικουμενικό άνθρωπο και όπως έλεγε “O άνθρωπος πρέπει να είναι φευγαλέος σαν τους νομάδες, να διασχίζει τις ιδέες σαν να είναι χώρες ή πόλεις, να κοιμάται παρέα με τους γλάρους και να κάνει έρωτα με τα ηλιοτρόπια.. Γιατί η ζωή διαρκεί πολύ, αρκεί να τη ζήσεις καλά…” 
Τα είχε όλα, ομορφιά, φήμη, ταλέντο, πλούτη, δόξα και το έργο που άφησε πίσω του ανεπανάληπτο: ένας πραγματικά μεγάλος δάσκαλος. Αγαπούσε σε μεγάλο βαθμό τα ζώα. Λέγεται μάλιστα πως αγόραζε πουλιά που πωλούνταν μέσα σε κλουβιά, μόνο και μόνο για να τα ελευθερώσει. Γι’ αυτό ήταν χορτοφάγος. Μάλιστα, δεν έπινε ποτέ ούτε γάλα. Οι χορτοφαγικές του τάσεις, που ήταν πρωτοφανείς για τα δεδομένα της ιταλικής κοινωνίας του 15ου αιώνα, σύμφωνα με τον ίδιο οφείλονταν σε «ανθρωπιστικούς» λόγους – όπως είπαμε, αγαπούσε πολύ τα ζώα και αρνιόταν να τα δει ως τροφή. 

Πάμε να ταξιδέψουμε με έναν οικουμενικό άνθρωπο:

“Ο άνθρωπος ονομάστηκε από τους παλαιούς μικρόκοσμος, και σίγουρα ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε σωστά, γιατί και ή γη όπως και ο άνθρωπος έχει συντεθεί από χώμα, νερό, αέρα και φωτιά. Όπως το ανθρώπινο σώμα διαθέτει οστά, πού συναπαρτίζουν το σκελετό και στηρίζουν τη σάρκα, το ίδιο και ή γη έχει τη δική της αρματωσιά, τους βράχους. Όπως ο άνθρωπος έχει το αίμα, πού με τους πνεύμονες συστέλλεται και διαστέλλεται καθώς αναπνέαμε, έτσι και το σώμα της γης έχει τον ωκεανό, πού κάθε έξι ώρες μια κοσμική αναπνοή (ή παλίρροια) τον κάνει να πλημμυρίζει ή να αποσύρεται. Όπως οι φλέβες ξεκινούν από τη λίμνη του αίματος και διακλαδίζονται στο ανθρώπινο σώμα, έτσι και ο ωκεανός διαπερνά το σώμα της γης με άπειρες φλέβες νερού. Μονάχα τα νεύρα του λείπουν, γιατί εκείνα είναι προορισμένα για την κίνηση, ενώ ο κόσμος είναι αέναα σταθερός και ακίνητος, και επομένως δεν έχει ανάγκη από νεύρα. Κατά τα άλλα έχουν μεγάλη ομοιότητα…
Όπως ή πέτρα πού ρίχνουμε στο νερό γίνεται κέντρο και αφορμή να δημιουργηθούν πολλοί κύκλοι και όπως ο ήχος διαχέεται κυκλικά στον αέρα, έτσι και κάθε σώμα πού βρίσκεται μέσα στον φωτεινό αέρα απλώνει και μεταδίδει ολόγυρα άπειρες εικόνες… 

Όμως να θυμάσαι: Υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι. Εκείνοι που βλέπουν, εκείνοι που βλέπουν όταν τους δείχνουν και εκείνοι που δεν βλέπουν. 

Να γιατί ο ζωγράφος κυριαρχεί πάνω σε όλα όσα μπορεί ο άνθρωπος να αντιληφθεί. Γι’ αυτό και, αν επιθυμεί να βλέπει ομορφιές που τον σαγηνεύουν, αυτός είναι ο κύριος και δημιουργός τους. Κι αν θελήσει να αντικρίσει πράγματα τερατώδη που γεννούν τον φόβο ή που είναι κωμικά και γελοία ή ακόμα που προκαλούν τη συμπάθεια, αυτός είναι ο κύριος και δημιουργός τους. Κι αν θελήσει να δημιουργήσει τόπους έρημους ή μέρη σκιερά και δροσερά καταμεσής της ζέστης, αυτός δίνει σε όλα τούτα μορφή, και το ίδιο κάνει αν θελήσει να φτιάξει θερμά μέρη μες στο ψύχος· ομοίως και αν θελήσει να φτιάξει λιβάδια. Κι αν πάλι ποθεί από τις ψηλές βουνοκορφές να κάνει να φανεί μια μεγάλη πεδιάδα, κι αν έπειτα θελήσει να φανεί ο ορίζοντας της θάλασσας, αυτός είναι πάλι ο κύριος και δημιουργός τους. Και ομοίως αν θελήσει από τις χαμηλές κοιλάδες να ατενίσει τα ψηλά βουνά ή από τις κορφές τις χαμηλές κοιλάδες και τις ακτές. Κι αλήθεια, όσα υπάρχουν στο σύμπαν ως ουσία, παρουσία ή φαντασία, όλα ετούτα πρώτα τα έχει στο μυαλό του, και ύστερα στα χέρια του· και είναι τόσο έξοχα φτιαγμένα, ώστε την ίδια στιγμή γεννούν, με μια ματιά μονάχα, μιαν εύρυθμη αρμονία. 

Όποιος περιφρονεί τη ζωγραφική δεν αγαπά ούτε τη φιλοσοφία ούτε την αλήθεια. Αν περιφρονείς τη ζωγραφική, πού μπορεί να μιμηθεί όλα τα ορατά δημιουργήματα της φύσης, υποτιμάς μια λεπτή επινόηση πού εξετάζει με φιλοσοφικούς και δύσκολους συλλογισμούς τις ιδιότητες όλων των μορφών…”

Το διάστημα που ζωγράφιζε το Μυστικό Δείπνο, ο Λεονάρντο εργαζόταν από το χάραμα ως το σούρουπο χωρίς να τρώει τίποτα και χωρίς να ξεκουράζεται. Υπήρχαν όμως και άλλες μέρες που δεν έκανε απολύτως τίποτα, απλά κοιτούσε την τοιχογραφία από το πρωί ως το βράδυ, χωρίς να μιλάει σε κανέναν.
Ο Λεονάρντο θεωρούσε τον ύπνο χάσιμο χρόνου, το πνεύμα του ήταν τόσο ανήσυχο που οι σκέψεις του δεν τον άφηναν να ηρεμήσει. Λέγεται ότι κοιμόταν συνολικά μία ωρα την ημέρα, «σπασμένη» σε 4 δεκαπεντάλεπτα!!!

Όσο για τη Μόνα Λίζα, την διάσημη Τζιοκόντα του την ξεκίνησε στην Φλωρεντία το 1503 και αφότου ασχολήθηκε επί τέσσερα χρόνια με το έργο, το άφησε ημιτελές. Αυτή ήταν μια συνήθης συμπεριφορά του Λεονάρντο ο οποίος, αργότερα, μετάνιωνε για μερικά από αυτά και τα συνέχιζε. Έτσι έκανε και με τη Μόνα Λίζα. Θεωρείται πως συνέχισε να ασχολείται με τη Μόνα Λίζα για τρία χρόνια αφότου εγκαταστάθηκε στη Γαλλία και πως την τελείωσε λίγο πριν πεθάνει το 1519. Αν σταθείς απέναντι στην Μόνα Λίζα, κοιτώντας την στα μάτια και μετακινηθείς δεξιά ή αριστερά, θα διαπιστώσεις ότι τα μάτια της φαίνεται να κινούνται και να σε «ακολουθούν». Και φυσικά όποιος την κοιτάζει δεν μπορεί να είναι σίγουρος για τα συναισθήματά της. Σαν να υπάρχει μία καλυμμένη ασάφεια. Δεν ξέρεις αν χαμογελάει ή αν είναι θλιμμένη. Αναρωτιέσαι αν είναι θετική απέναντί σου ή σε κοροϊδεύει. Αν κάθεται στο μπαλκόνι της και είναι καταδεκτική ή απόμακρη. Είναι ένα μυστήριο. 
Ένα μυστήριο που οδήγησε και τον δικό μας Μάνο Χατζιδάκι στην δική του μουσική ερμηνεία. Το 1965 ο Mάνος Xατζιδάκις βρίσκεται στην Aμερική και μαγεύεται από την αινιγματική γοητεία της Nέας Yόρκης. Στα μάτια του φαντάζει σαν μια απόμακρη αλλά και γοητευτική συγχρόνως γυναίκα. Όπως ακριβώς η Mόνα Λίζα. Και δημιουργεί έναν από τους πιο μελωδικούς του δίσκους: “Tο χαμόγελο της Tζοκόντας”.

Ας γυρίσουμε όμως στον Λεονάρντο Ντα Βίντσι και στις φιλοσοφικές του σκέψεις. Πίστευε στην δύναμη της τέχνης. Όπως έλεγε: “Θυμήσου πως η μοναδική επικράτεια που εξουσιάζεις πραγματικά, μικρή ή μεγάλη, είναι η επικράτεια του εαυτού σου… Αλλά ο άνθρωπος πάντα θα γυρίζει στην τέχνη για να ανακαλύψει τον εαυτό του. Γιατί η ομορφιά παρέρχεται στους ανθρώπους, όχι όμως στην τέχνη… Όσο και αν χαθείς στις σκέψεις και τις λανθασμένες εκτιμήσεις, όσο κι αν πιστέψεις ότι η τέχνη δεν είναι πανανθρώπινη και δεν θέλει όλους τους ανθρώπους να ζουν μαζί, η δύναμη της θα σε ξαναγυρίζει εκεί που ανήκεις. Στη φύση. Γιατί η φύση είναι η πραγματική μητέρα της τέχνης. Και όσο κι αν οι πέρδικες κλέβουν η μία τα αβγά της άλλης, οι νεοσσοί που βγαίνουν από αυτά επιστρέφουν πάντα στη φυσική τους μητέρα..”

Λέγεται πως λίγο καιρό πριν φύγει είχε γράψει τη φράση: ” Όπως και μια μέρα που την έζησες καλά σου χαρίζει την απόλαυση του ήρεμου ύπνου, έτσι και μια ζωή καλά χρησιμοποιημένη χαρίζει τον ήρεμο θάνατο…”
Aνθρώπους που πίστεψαν στην οικουμενικότητα των ανθρώπων και της τέχνης. Γι’ αυτό και έμειναν στην συνείδηση του κόσμου ως παγκόσμιοι καλλιτέχνες. Κατάφεραν να κατακτήσουν τον κόσμο με την δημιουργία τους, την τέχνη τους, την φιλοσοφία τους. 

via Μέντα 88fm

Αυτή είναι η βίλα στην Τοσκάνη που έζησε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι