Κρίση στις σχέσεις-Τι φταίει; Τι άλλαξε;

​Πόσες φορές δεν έχεις φτάσει στα όριά σου; ή μήπως είναι η πρώτη φορά που ένιωσες ότι δεν αντέχεις άλλο; θα χωρίσω! μονολόγησες. Μετά το ξανασκέφτηκες. Μήπως κάνω λάθος; Τι φταίει; γιατί δεν είμαστε όπως παλιά; τι άλλαξε;

Ας το συζητήσουμε, λοιπόν. Φυσικά, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, συνεπώς μέσα από ένα άρθρο γενικού προβληματισμού αποκλείεται να δοθούν μαγικές συνταγές – κλειδιά προς την επίλυση ζητημάτων. Ωστόσο, κάποιες ιδέες μπορούν να προσφερθούν, έτσι, σαν ανακούφιση και σαν τροφή για σκέψη προς διαχείριση της όποιας συγκυρίας!

Πρωτίστως, καλό είναι να προσδιορίσεις αυτό που σε ενοχλεί. Αν είναι περισσότερα από ένα, τότε ποια είναι τα σημεία εντός της σχέσης που σε επηρεάζουν αρνητικά; είναι η συμπεριφορά του απέναντι (επιθετικότητα / αδιαφορία / εγωισμός / θράσος); είναι οι συνήθειές του / της (ακαταστασία / οκνηρία); μήπως είναι η αίσθηση ότι εξέλιπεν ο έρως και το πάθος που σας συνέδεαν παλαιότερα; μήπως τρίτα άτομα (φίλοι / συγγενείς) έχουν επέμβει καθοριστικά με τον έναν ή τον άλλον τρόπο; μήπως οι υποχρεώσεις της καθημερινής ρουτίνας είτε η οικονομική δυσπραγία είτε ακόμα και οι οικογενειακές πιέσεις έχουν επιφορτίσει την ατμόσφαιρα; μήπως ο ερχομός των παιδιών σας έκανε να εστιάσετε αλλού και νιώθεις πως χάθηκε η μαγεία;

Μια επιβοηθητική σκέψη αμέσως μετά τον προσδιορισμό του «κακού» θα ήταν η εξής: τι επιθυμώ εγώ; αυτό που επιθυμώ αυτή τη στιγμή είναι κάτι που επιθυμούσα και παλαιότερα; αν ναι, τότε –-> ο άνθρωπός μου ήταν το άτομο που μου προσέφερε παλαιότερα αυτό που επιθυμούσα και τώρα έπαυσε να μου το προσφέρει, δηλαδή άλλαξε; αν όχι, τότε--> έχω δείξει στον άνθρωπό μου πως εγώ άλλαξα, ώστε να έχει την απαραίτητη «ενημέρωση», έτσι ώστε να του δοθεί η ευκαιρία να προσπαθήσει να μου προσφέρει αυτό που ξεκίνησα να επιθυμώ; Η διάκριση αυτής της παραγράφου είναι εξαιρετικά σημαντική. Μας βοηθάει να εντοπίσουμε το κατά πόσον η αλλαγή έχει συντελεστεί στον εσωτερικό κόσμο του απέναντι ή μέσα μας. Ακολούθως, μας δίνει τη δυνατότητα να το χειριστούμε αναλόγως.

Αν άλλαξα εγώ, δηλαδή έχω μια ανάγκη / επιθυμία που κάποτε δεν μου ήταν σημαντική (πχ. θέλω να συμμετέχει κι ο / η σύντροφος στις δουλειές του σπιτιού) τότε μπορώ να δώσω αυτήν την πληροφορία στο / στη σύντροφο με κάποιον θετικό τρόπο- ίσως ο καλύτερος τρόπος θα ήταν μια συζήτηση αναφορικά με τις νέες μου ανάγκες και με την εξέλιξή μου: «θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σου κάτι. Νιώθω πως μεγαλώνω κι αλλάζω. Αισθάνομαι περισσότερη κούραση / βάρος / αισθάνομαι πως έχω ανάγκη τη συμπαράστασή σου. Θα ήταν πολύ ανακουφιστικό για εμένα, αν μπορούσες να με βοηθήσεις στο καθάρισμα της αποθήκης / στο μάζεμα του τάδε δωματίου / στις δουλειές της Κυριακής».

Αν διαγιγνώσκεις μια αλλαγή στο / στη σύντροφο (πχ. παλιά μου έκανε παρέα, ενώ τώρα αδιαφορεί και ασχολείται αποκλειστικά με δικές του, μοναχικές δραστηριότητες), τότε δεν έχεις παρά να «σκύψεις» με αγάπη επάνω στον άνθρωπό σου και να παρατηρήσεις τη γενικότερη στάση / συμπεριφορά του προσπαθώντας παράλληλα να συσχετίσεις το γενικότερο μοτίβο / τον τρόπο ζωής του και πώς αυτά έχουν διαμορφωθεί (πχ. μήπως έχει πιεστεί ιδιαίτερα από τη δουλειά του ή από κάποιες υποχρεώσεις που βαραίνουν την ψυχολογία του και αυτά είναι αρκετά για να επιβαρυνθεί η διάθεση ή ν’ αλλάξει η στάση του). Στη συνέχεια, μια ειλικρινής κουβέντα με ενδιαφέρον και σε ήρεμους τόνους και πάλι θα μπορούσε να φέρει καρπούς: «παρατηρώ ότι είσαι κλεισμένος/ η στον εαυτό σου τελευταία. Με απασχολεί ιδιαίτερα να νιώθεις και να είσαι καλά. Ανησυχώ μήπως κάτι σου συμβαίνει και δεν βρίσκεις το χρόνο / τον τρόπο να μου το εξηγήσεις. Με ενδιαφέρει πολύ να μη νιώθεις μόνος/ η και να κάνω οτιδήποτε μπορώ για να παραμένω κοντά σου, να σε ανακουφίσω- αν μπορώ-, να το μοιραστούμε! πρόσεξα πως τελευταία δεν καθόμαστε μαζί μετά το φαγητό. Σε απασχολεί κάτι στο οποίο θα μπορούσα να συμμετάσχω θετικά; θα ήθελες να το κουβεντιάσουμε; μου αρέσει πολύ να κάνουμε παρέα, πραγματικά, το θεωρώ από τα ομορφότερα πράγματα στη σχέση μας».

Αν δεις προσεκτικά τα παραπάνω παραδείγματα, ίσως εστιάσεις στο γεγονός ότι απουσιάζει η επιθετικότητα, καθώς επίσης η εστίαση στο Εγώ. Οι ανθρώπινες σχέσεις ανθίζουν εκεί όπου εκφραστικά το εγώ κάνει στην άκρη χάριν της δυάδας και οι λύσεις προτείνονται με κέντρο τη δυάδα.

Το μήνυμα της κουβέντας (συζήτησης) έχει νόημα να επικεντρώνει στη σχέση, στην πορεία του συνόλου – της οικογένειας κι όχι στο προσωπικό παράπονο ή στο γεγονός του ότι έχεις εξοργιστεί με κάτι. Με άλλα λόγια, η συζήτηση μπορεί ν’ αποδώσει ίσως καλύτερα, αν στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας της σχέσης κι αν αυτό περνάει σαν βασικό μήνυμα κι όχι αν υπογραμμίζει «τα λάθη» , «τις παραλείψεις» και «τα παράπονα».

Μια θετική άποψη / πρόταση είναι (σχεδόν) πάντα ουσιαστικότερη κι επαρκέστερη από μια αρνητική / αποθαρρυντική / αποδοκιμαστική στάση. Για παράδειγμα, έχει νόημα να πεις στο / στη σύντροφο: «μου έχει λείψει μια βόλτα τις Κυριακές! Θα ήθελες να πάμε μαζί μια βόλτα; νομίζω θα μας έκανε πολύ καλό!»… Την ίδια στιγμή θα ήταν μάλλον άτοπο να εκφραστείς ως εξής: » δεν με πας πια καμία βόλτα. Όλο μόνη μου είμαι. Με έχεις κάνει να νιώθω κουρέλι. Είσαι απαράδεκτος, πλέον!» (η τελευταία ιδέα έκφρασης μάλλον θα έφερνε ανεπιθύμητα αποτελέσματα, γιατί επικεντρώνει στο πώς νιώθεις εσύ και στο πόσο ατυχής είναι η συμπεριφορά του συντρόφου, σε αντιδιαστολή με την προηγούμενη πρόταση που δίνει ένα μήνυμα για το Εμείς και ταυτόχρονα μια άμεση, θετική πρόταση).

Αδιαμφισβήτητα οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας, η οικονομική κρίση, αλλά και οι ατυχείς συγκυρίες της ζωής πολλάκις δυσχεραίνουν ή αλλοιώνουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Αν συνδυάσουμε το γεγονός πως κάθε άνθρωπος είναι μια δυναμική οντότητα που εξελίσσεται συν τω χρόνω, δεν αποκλείεται ενίοτε να αισθανόμαστε ξένοι μέσα στο ίδιο μας το σπίτι με τους…οικείους που πλέον μόνο οικείοι δεν μας φαίνονται. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο προσπαθώντας κατ’ αρχήν να εξομαλύνουμε τις δυσκολίες μπορούμε να συζητήσουμε για κάποιες ιδέες που δίνουν μια νότα «ευεξίας» / ανανέωσης στη σχέση:

• ας καθορίσουμε ένα συγκεκριμένο δίωρο μέσα στην εβδομάδα, το οποίο θα «ανήκει» στη σχέση μας! πχ. το μεσημέρι της Κυριακής θα το περνάμε μαζί! θα πάμε μια βόλτα ή για καφέ ή για φαγητό! θα έχουμε το δικό μας χρόνο να τα πούμε, να κουβεντιάσουμε για τα της εβδομάδας που πέρασε ή και για το αύριο που έρχεται.
• ας προσπαθήσουμε να εκφράζουμε οτιδήποτε με θετική αντιπρόταση και με χιούμορ ή τουλάχιστον αποφεύγοντας τη γκρίνια και το ύφος παραπόνου: αυτό θα απελευθερώσει πιθανώς τη σχέση και θα μας ανακουφίσει από την αίσθηση της παρακμής. πχ. «κατανοώ ότι υπάρχει μεγάλος έρωτας μεταξύ εσού και της ποδοσφαιρικής ομάδας, αλλά θα την απατήσεις για λίγο με εμένα για να με βοηθήσεις να μαζέψουμε την αποθήκη; δεν φτάνω στο πατάρι, είμαι κοντούλα εγώ! τι θα έκανα εγώ χωρίς εσένα, μου λες; (με χαμόγελο)»…
• ας μην αποκαρδιωνόμαστε με τις ατυχείς στιγμές. Μια σχέση έχει δυναμική εξέλιξης, δεν είναι κάτι στάσιμο. Συνεπώς μια σχέση επιδέχεται αλλαγών και είναι αρκετά έξυπνο να εργαζόμαστε συνειδητά για αλλαγές που επιθυμούμε να φέρουμε στη σχέση μας και όχι να χάνουμε το κουράγιο μας με μια παθητική στάση απέναντι σε αλλαγές που αφήνουμε να γίνονται ερήμην μας.
• μια σχέση προϋποθέτει δυο ανθρώπους. Κάτι που σημαίνει πως η αλλαγή μέρους του όλου επιφέρει αλλαγές στο όλον.Άρα τι πιο φυσιολογικό; αν κάτι άλλαξε μέσα μου ή αν κάτι άλλαξε μέσα στον / στην απέναντι ή αν κάτι άλλαξε στις δικές μου ή στις δικές του / της εξωτερικές συγκυρίες, είναι αναμενόμενο πως κάτι θ’ αλλάξει αυτομάτως και στη συμπεριφορά / στάση / αντίληψη / αίσθηση εντός της δυάδας. Ας μη φοβόμαστε την αλλαγή. Η αλλαγή είναι εξέλιξη και το μόνο που χρειάζεται είναι ενσυνείδητη παρατήρηση, παρρησία, ειλικρίνεια κι επικοινωνία, ώστε να γίνονται όλα κατανοητά και διαχειρίσιμα.
• timing στην επικοινωνία (1): κάτι πολύ σημαντικό: δεν έχει νόημα να πω κάτι τη στιγμή όπου εγώ ο ίδιος / η ίδια νιώθω πως θα εκφραστώ άσχημα / επιθετικά / ακραία ούτε τη στιγμή όπου ο / η απέναντι βρίσκεται επικεντρωμένος / η σε κάποιο άλλο θέμα / πρόβλημα ή διέπεται από ιδιαίτερη κακοδιαθεσία. Η επικοινωνία χρειάζεται τρόπο και σωστό χρόνο.
• timing στην επικοινωνία (2): πολύ σημαντικό, επίσης: δεν έχει νόημα να παραβλέπω (δήθεν) σημεία που με ενοχλούν, να κάνω πίσω και ν’ αναβάλλω την κουβέντα (δήθεν) συνέχεια, να δείχνω δειλία ή «τυφλή υποταγή» ή «υπομονή» πολύ καιρό μπροστά σε φαινόμενα συμπεριφορών που με φέρνουν σε δύσκολη θέση ή με πληγώνουν. Οι πολλές στιγμές (κρυφής, ανείπωτης) φόρτισης συσσωρεύονται, γίνονται ένα «βουνό» που τελικά καταπλακώνει την ψυχή και στο τέλος καταλήγουν να εκφράζονται ατυχώς με εκρήξεις θυμού που μάλλον ζημιώνουν ανεπανόρθωτα τις σχέσεις.
• τι γίνεται αν κουβεντιάζουμε, αλλά επί της ουσίας «δεν υπάρχει επαφή»; τότε πιθανώς αξίζει τον κόπο μια προσπάθεια κοντά σ’ έναν / σε μια ειδικό σύμβουλο σχέσεων ή σ’ έναν / σε μια ψυχολόγο, πρόσωπα που θα μπορούσαν ενδεχομένως να υποστηρίξουν την προσπάθεια αναδόμησης της σχέσεως πιο οργανωμένα, βάσει συγκεκριμένου «σχεδίου», προσαρμοσμένου επάνω στις εξατομικευμένες ανάγκες / ιδιαιτερότητες της σχέσης