Ηλίας Ματθαιόπουλος: «Η Τέχνη Είναι Η Υπαρξιακή Ανάγκη Του Ανθρώπου»

Η Συνέντευξη έγινε από τον Χρήστο Πετρίδη

1.Κύριε Ματθαιόπουλε, τι είναι Τέχνη για εσάς?

Τέχνη είναι η υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου να εξωτερικεύει τις ιδέες, τα συναισθήματά του και να επικοινωνεί. Είναι μία διαρκής αναζήτηση μιας μυστικιστικής επικοινωνίας με το θείο… Όταν ζωγραφίζω τη φύση, ένα λουλούδι, ένα ποτάμι, έναν ουρανό ,τη θάλασσα ή έναν άνθρωπο… νιώθω έντονα το άγγιγμα του Δημιουργού …το υπέρτατο ον …που έχει δημιουργήσει όλα αυτά… και εκείνη την ώρα είναι σαν να μετατρέπομαι σε έναν άλλον άνθρωπο… που συνομιλώ μυστικιστικά με τη Δημιουργία …για να αποπερατωθεί το έργο τέχνης. Αλλάζουν οι κινήσεις μου η ομιλία μου-ίσως να αλλάζει και η μορφή μου-και θέλω να μοιάσω σε εκείνον τον άνθρωπο… γι’ αυτό και συνεχίζω να ζωγραφίζω… Το σώμα σε μία προσπάθεια να φανερώσει ό,τι δεν μπορεί να ιδωθεί, χρησιμοποιεί την Τέχνη, ως ένα ενοποιητικό μέσο με το οποίο το αόρατο βρίσκει κοινό τόπο με το ορατό, το συναίσθημα συναντά τη λογική και το σώμα ενώνεται με την ψυχή. Γιατί η Τέχνη είναι μία προέκταση της ψυχής και το ανέφερα όσο πιο παραστατικά δυνόμουν…

2.Κυρίως με ποιο κομμάτι της Τέχνης ασχολείστε?

Έχω μια δυναμική και γόνιμη αμοιβαία συνεργασία εσωτερική, δύο ρόλων, του δημιουργού και του δασκάλου εικαστικών τεχνών. Μου αρέσει να είμαι δημιουργός και το δημιούργημά μου να έχει εικαστική αξία και οντότητα και να φτάσει κάποια στιγμή να φαίνεται ωσάν «αχειροποίητον», να τελειοποιηθούν δηλαδή οι καλλιτεχνικές μου δυνατότητες…Όσον αφορά τη διδασκαλία με ενδιαφέρει η μετάδοση των γνώσεων πάνω στην Τέχνη να είναι εμπεριστατωμένης μελέτης, να αποκαλύπτει και να ανακαλύπτει τον βαθύτερο άγνωστο εσωτερικό κόσμο των μαθητών μου.

3.Πιστεύετε πως η Τέχνη στην Ελλάδα βρίσκεται σε καλό επίπεδο?

Θεωρώ ότι εδώ στην Ελλάδα παρότι σημαντικοί καλλιτέχνες συντονίζουν το έργο τους με διεθνείς αναζητήσεις, δουλεύοντας σε όλο το εικαστικό φάσμα, από τη ζωγραφική του τελάρου μέχρι τις κατασκευές ,τις Installationsτα Happeningsκαι τη Video Art και διακοσμούν πλατείες με έργα τους ή συνδέουν τις προτάσεις τους με τα ευρήματα της Αρχαίας Ελλάδας, στους σταθμούς του Ηλεκτρικού σιδηρόδρομου και του Μετρό ή και που ακόμη ακόμη διδάσκουν στις Ανώτατες Σχολές Καλών Τεχνών, συνδιαμορφώνοντας τη διεθνή Μεταμοντέρνα σκέψη, παρόλα ταύτα στην Ελλάδα δεν υπάρχει σχετική παιδεία. Είμαστε ευδαίμονες, μας ενδιαφέρει το εφήμερο, όχι η Τέχνη, η οποία έχει και ιστορία. Ο κόσμος δεν μπαίνει σε γκαλερί ,ούτε καν κοιτάζει, κι’ αυτό διότι δεν εισάγετε κανείς στην Τέχνη από μικρός, δεν ενδιαφέρεται το παιδί για τη ζωγραφική ή την γλυπτική. Οι Έλληνες καλλιτέχνες λοιπόν τουλάχιστον διαθέτουν ένα περιβάλλον που τους βοηθάει να ζουν από την άποψη της επιβίωσης, το κλίμα είναι καλό ,έχουν οικογένειες που τους στηρίζουν, αρκετοί βρίσκουν δουλειές στην εκπαίδευση, κάποιοι καταξιωμένοι βρίσκουν τους συλλέκτες τους, βέβαια μερικοί ξενιτεύονται. Πλέον δεν είναι δυνατόν να ζουν μόνο από τα έργα τους, πρέπει να κάνουν και κάτι άλλο ταυτόχρονα .Παρακολουθώ κυρίως έργα Ελλήνων στο εξωτερικό και παρατηρώ ότι αρέσουν πολύ.Εκθέτουν σε πολλές πόλεις σε εκθέσεις με χιλιάδες άτομα, παίρνουν βραβεία, έχουν εύφημο μνεία, και φυσικά κάποιοι πουλούν. Στη Γαλλία ή και στη Γερμανία π.χ. ο κόσμος πάει πολύ στις εκθέσεις, τους αρέσουν τα εικαστικά, περισσότερο από τις άλλες Τέχνες .Πηγαίνουν στα Μουσεία από μικρά παιδιά μέχρι ηλικιωμένοι. Δίνουν μεγάλη αξία στους καλούς καλλιτέχνες: Πικάσο, Μπρακ , Ματις… είναι θεοί τους…

4.Ζείτε και δραστηριοποιείστε στην ιστορική πόλη της Τρίπολης. Στην περιφέρεια η Τέχνη λαμβάνει όλα όσα της αξίζουν και πώς πιστεύετε ότι οι Τέχνες μπορούν να λειτουργήσουν πολωτικά για τον κόσμο?

Είτε στο κέντρο είτε στην περιφέρεια, η υλιστική διάθεση και η εμπορευματοποίση των πάντων, είναι ιδιαίτερα αισθητή. Κυριαρχεί τεχνοκρατική παιδεία και η απουσία αισθητικής αγωγής σε όλους τους φορείς. Ειδικά στην περιφέρεια τα Μ.Μ.Ε. ,ως κύριοι φορείς της πληροφόρησης, θα πρέπει να προωθούν ένα πηγαίο και αυθεντικό αισθητικό ιδεώδες και να μην προβάλλουν την παρα-τέχνη και τα συνεπόμενά της, διότι μεταδίδουν λανθασμένες ιδέες προκειμένου να μεταδώσουν μικροαστικές και κυρίως ατομικές εκρήξεις απερίφραστης ματαιοδοξίας… Δεν είναι οτιδήποτε Τέχνη και να πάψουν να ασχολούνται με ανούσιες, εγωκεντρικές, εκνευριστικές μειονότητες .Επίσης για να λειτουργήσει στην περιφέρεια η Τέχνη ως πόλος έλξης, οι άνθρωποι που τοποθετούνται σε νευραλγικούς πολιτιστικούς τομείς στον Δήμο και στην Περιφέρεια ,γενικά στην τοπική αυτοδιοίκηση ,είναι επιτακτικό να διαθέτουν γνώσεις του αντικειμένου της Τέχνης ώστε να στέκονται σύμμαχοι και όχι τροχοπέδη στην προώθηση πολιτιστικών εκδηλώσεων και οι επιχορηγήσεις ή οι χρηματοδοτήσεις από ιδιωτικούς φορείς, για πολιτιστικούς σκοπούς να αφορούν την πραγματική Τέχνη και όχι μόνο εποχιακά φεστιβάλ ή δράσεις μικρής εμβέλειας ή και μόνο η λαΪκή παράδοση.

5.Έργα σας βρίσκονται σε σημαντικούς χώρους και έχετε μια αξιοσέβαστη εικαστική διαδρομή. Το«όνομα» και η αξία ενός καλλιτέχνη είναι εύκολη υπόθεση να πραγματοποιηθεί?

Όπως έλεγε και ο μεγάλος Κρητικός Καζαντζάκης: ο δρόμος προς το θείο είναι ένας: η ανηφόρα. Το ίδιο είναι θαρρώ και με την Τέχνη, για να φτάσεις να γνωστοποιηθείς ως καλλιτέχνης και έργα σου να εκτίθενται σε δημόσιους χώρους είναι δύσκολο. Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και ποικίλες συνθήκες. Κυρίως οι χώροι που παρουσιάζουν οι καλλιτέχνες το έργο τους, προκειμένου να γίνεται αναγνωρίσιμο, επηρεάζονται κατ’ αρχήν από τον τόπο καταγωγής και διαμονής τους. Ανάλογα με το που ζουν και που παρουσιάζουν το έργο τους, το επίπεδο, την ποιότητα και την αναγνωρισιμότητα του έργου τους, τις προσωπικές τους απαιτήσεις (στάνταρτς), τις προσωπικές σχέσεις των καλλιτεχνών με τους ανθρώπους, προκειμένου την ευελιξία κινήσεων τους σε ιδιωτικούς και δημοτικούς χώρους και τον οικονομικό προϋπολογισμό για την προβολή, τη διαφήμιση, την παρουσίαση και την προώθηση των έργων τους. Τις περισσότερες φορές έχω εκθέσει τα έργα μου και τη δουλειά μου μισθώνοντας ιδιωτικούς χώρους ή αναλαμβάνοντας εγώ ο ίδιος εξ’ ολοκλήρου την οργάνωση εκθέσεων μου. Η καλλιτεχνική καταξίωση σίγουρα απαιτεί εκθεσιακή δραστηριότητα και για έναν καριερίστα καλλιτέχνη οι χώροι που εκθέτει είναι πολύ σημαντικοί, καθώς επιβεβαιώνουν την επαγγελματική του ανέλιξη και πιστοποιούν την αγοραστική του αξία. Βέβαια τυγχάνουν στιγμές που η αναγνώριση του καλλιτέχνη είναι δυσανάλογη όχι μόνο προς τις πωλήσεις του-διότι ο σκοπός της Τέχνης δεν είναι η οικονομική επιτυχία-αλλά και με τα επίπεδα κεφαλαίου όπως η εκπαίδευση, η πρακτική, η εμπειρία. Επίσης και επειδή στην περιφέρεια υπάρχει δυστοκία στις τοπικές –μεταξύ μας συνεργασίες, λόγω μικρού μεγέθους της αγοράς, αλλά και ενίοτε ελλείψη ενδιαφέροντος για την Τέχνη, παρακολουθώ την ιστορία της Τέχνης, προσπαθώ να ενημερώνομαι για τη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή και τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής χωρίς βέβαια αυτό να έχει απαραίτητα κάποιο αντίκτυπο ή επιρροή στο καλλιτεχνικό μου έργο.

6.Ως παιδαγωγός θεωρείτε πως τα παιδιά λαμβάνουν την κατάλληλη παιδεία σχετικά με τις Τέχνες στην Ελλάδα και τι θα μπορούσε να αλλάξει σε αυτό?

Σύμφωνα και με τον Κ.Τσάτσο : «Η αισθητική αγωγή δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη». Στο σύγχρονο σχολείο θεωρώ είναι ανύπαρκτη. Τα καλλιτεχνικά μαθήματα θεωρούνται δευτερεύοντα. Παρατηρώ (εκτός μεμονομένων περιπτώσεων) έλλειψη οργάνωσης καλλιτεχνικών εκδηλώσεων-εκθέσεων ζωγραφικής, συναυλιών ,χορού και θεατρικών παραστάσεων-άρα δεν υπάρχουν θεατρικές και μουσικοχορευτικές ομάδες μαθητών. Επίσης τα μαθήματα της ιστορίας της Τέχνης γίνονται χωρίς το απαραίτητο οπτικό υλικό, για ελληνικά έργα Τέχνης λ.χ. μακριά από τα Μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους όπου βρίσκονται. Άρα λοιπόν η Τέχνη στα σχολεία είναι υποβαθμισμένη και μάλιστα λόγω της ωφελιμίστικης αντίληψης και της νοοτροπίας που έχουν πολλοί ,πως η Τέχνη είναι ανώφελη, αφού δεν έχει τα απτά αποτελέσματα που έχουν τα εφόδια μιας καλής επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης. Ο προσανατολισμός της παιδείας στον τεχνοκρατισμό και η πτυχιομανία ωσάν προτεραιότητα της εποχής, δεν αφήνουν την Τέχνη να σταθεί στα σχολεία. Απουσιάζουν λοιπόν η καλλιέργεια της προσωπικότητας, η κριτική, η φαντασία, η πρωτοβουλία… και άρα η Τέχνη.

7.Οι εικαστικές εκθέσεις που πραγματοποιούνται καθημερινά στην Ελλάδα είναι πράγματι πολλές. Για εσάς πώς είναι κατά την άποψη σας μια σωστή ομαδική έκθεση?

Θεωρώ ότι εκ πρώτης θα πρέπει να συλληφθεί η ιδέα και ο τίτλος της έκθεσης ώστε να έχει μαζική απήχηση, κατόπιν ικανότατα ,ταλαντούχα και καταρτισμένα μέλη της ομάδας των καλλιτεχνών να οριστούν, ώστε να οργανώσουν και να αξιοποιήσουν κάθε αυθεντική δημιουργική δύναμη. Ο σκοπός της έκθεσης, η απήχηση σε διάφορους τομείς, όπως ο περιβαλλοντικός τομέας, οι συνεργασίες με φορείς, η εξωστρέφεια γενικότερα θα εξασφάλιζε υψηλό εικαστικό ενδιαφέρον. Επίσης η δημιουργία θεσμών φιλοξενίας καλλιτεχνών σε ομαδικές εκθέσεις που κατά κύριο λόγο πραγματοποιούνται στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, κρίνεται σχεδόν απαραίτητη. Μάλιστα εξ αφορμής , η καταγραφή των εικαστικών καλλιτεχνών, ειδικά της

Περιφέρειας που πλήττεται από την πολιτιστική υποβάθμιση και το μαρασμό, θα αποτελέσει μια πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και με την κατάλληλη διαχείριση από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς,μπορεί να αποτελέσει και εργαλείο οικονομικής ευημερίας και πολιτιστικής ακμής .Μια σωστή ομαδική έκθεση δε, θα πρέπει με ομιλίες ή διάφορα δρώμενα, να ενημερώνει για τα σύγχρονα ρεύματα της Τέχνης και του πειραματισμού, για τις νέες τεχνολογίες ,τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας ,ώστε να δημιουργεί βιωματική σχέση με την Τέχνη και τα προΪόντα της και να προάγει την αισθητική αγωγή. Ωστόσο η γνωστοποίηση μιας ομαδικής έκθεσης σε άλλους λαούς ,σε άλλες χώρες, θεωρώ ότι είναι επιτακτική, εφόσον και ο κόσμος του διδικτύου είναι το ισχυρότερο επικοινωνιακό μέσο, θα δώσει εκ νέου τροφή στην παιδεία και στον πολιτισμό και θα κοινωνήσει την Τέχνη εκτός ελληνικών συνόρων, ανανεώνοντας την πολιτιστική παραγωγή.

8.Σε σχέση με το εξωτερικό, ποια πιστεύετε ότι είναι τα προβλήματα που συναντά ένας καλλιτέχνης στην πορεία του εδώ στην Ελλάδα και πώς θα μπορούσαν να αποφευχθούν αυτά?

Τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Ελλάδα οι νέες συνθήκες έχουν φέρει μια «αναστάτωση» στους ανθρώπους που ασχολούνται παραδοσιακά και υπεύθυνα με τη Τέχνη. Οι κριτικοί «κατασκευάζουν» ερμηνείες για να αποθεώσουν τους καλλιτέχνες που «πουλάνε» και να γεμίσουν τις σελίδες των περιοδικών, οι επιμελητές εγκαταλείπουν τα Μουσεία για υψηλόμισθες θέσεις στον κόσμο των γκαλερί και οι καλλιτέχνες κάνουν πάρτι και φωτογραφίζονται για περιοδικά. Οι συλλέκτες επιβάλλουν τη μόδα και οιdeilers τις τάσεις. Έτσι λοιπόν η αγοραστική τιμή επισκιάζει πλέον την αισθητική αξία και τη δημιουργική ενέργεια ενός έργου, ενώ γίνεται κατανοητό ότι με τα σημερινά δεδομένα ο καταλληλότερος τρόπος για την ανάδειξη ενός καλλιτέχνη είναι πάνω από όλα, ένας πολύ καλός σχεδιασμός μάρκετινγκ, ενώ οι περισσότερες συζητήσεις που τον αφορούν, περιορίζονται στο πόσο πωλείται το έργο τέχνης του. Ο πολλαπλασιασμός των μουσείων Τέχνης και των υπερεκθέσεων τα τελευταία χρόνια, να πάψει να έχει ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και την ανάδειξη τους σε μεγάλη τουριστική ατραξιόν. Ο ρόλος που παίζουν εκθέσεις αυτού του μεγέθους σε οικονομικό επίπεδο καταδεικνύουν την καθολική εισχώρηση του παράγοντα «κέρδος» στους θεσμούς της Τέχνης. Τάσεις της σύγχρονης Τέχνης σαφώς και προσομοιώνουν εμπειρίες ελευθερίας ,συμφιλίωσης, χαράς, αλληλεγγύης και έκφρασης. Η όλο και εντεινόμενη όμως υπαγωγή της στην καπιταλιστική λογική του κέρδους δεν την αφήνει να διεκδικήσει έναν άλλο ρόλο στη ζωή των ανθρώπων και έναν άλλο τρόπο επαφής του κοινωνικού συνόλου με αυτή, μακριά από τη λογική του θεάματος και της εμπορευματικής κουλτούρας, πλησιάζοντας στην ουτοπία, σ’ εκείνη την πραγματική επαφή του ανθρώπου με το δημιουργικό του εαυτό και την πραγματική Τέχνη.

9.Ποια συμβουλή θα δίνατε σε έναν άνθρωπο που θέλει να αφιερωθεί στην Τέχνη?

Συμφωνώ απόλυτα με τον Άγγλο ζωγράφο και γλύπτη Hirst : «Το να είσαι καλός καλλιτέχνης είναι η δυσκολότερη δουλειά που μπορεί να διαλέξει κανείς και πρέπει να είναι λίγο τρελός για να το αποφασίσει». Σε ένα σύγχρονο λοιπόν καλλιτέχνη θα έλεγα ότι μέσα σε ένα αδηφάγο και σαρωτικό σταρ σύστεμ, πέρα από διαφημίσεις ,μόδα, περιοδικά, δημόσιες σχέσεις ή μαζί με όλα αυτά, πρέπει να ξέρει να ξεσηκώνει, να σοκάρει, να εντυπωσιάζει με την Τέχνη του. Η Τέχνη υπάρχει και θα υπάρχει για πάντα. Ας μην ξεχνούμε ότι οι εμπειρίες, οι δυνατότητες να αναμετρηθείς με τις αδυναμίες σου και η επαφή με ανθρώπους που ενάντια σε αυτό τον σαρωτικά κυνικό κόσμο που ζούμε πιστεύουν και έκαναν και εμένα να πιστέψω, ότι η Τέχνη μπορεί να μας σώσει. Μην ξεχνούμε πως ο Έλληνας έχει μέσα του φως και η ελληνική Τέχνη ακτινοβολεί καθολικά και τα ελληνικά γλυπτά στα Μουσεία ανά τον κόσμο, ειδικά στην Αγγλία ακτινοβολούν και διαχέουν τη φιλοσοφία και το ελληνικό φως στη παγκόσμια Τέχνη.

Ο κύριος Ηλίας Ματθαιόπουλος την Κυριακή 6-10-2019 & ώρα 3μμ στα πλαίσια του art & fashion NGFL7 θα πραγματοποιήσει την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία με θέμα:

“Ο ρόλος της Τέχνης απέναντι στον εκφυλισμό και την παθογένεια της μηχανοποιημένης ζωής”

Κένρο Πολιτισμού ΑΘΗΝΑΪΣ: Καστοριάς 34-36 Βοτανικός Αθήνα

Αίθουσα Atrium
Ελεύθερη είσοδος
Ώρα προσέλευσης 14:45
Διάρκεια: 50′