Η στάση της ψυχανάλυσης απέναντι στην κατάθλιψη

Με ιδρυτή τον Sigmund Freud, η Ψυχανάλυση αποτελεί το θεωρητικό ρεύμα που ασχολείται κυρίως με το πως οι πρώιμες παιδικές εμπειρίες του ατόμου διαμορφώνουν τις ασυνείδητες εκείνες παρορμήσεις που στη συνέχεια επηρεάζουν τον τρόπο που δομείται και εκφράζεται η προσωπικότητά του.

Με βάση τα παραπάνω, ποιες είναι οι θέσεις των ψυχαναλυτών για το καταθλιπτικό άτομο;

Κύρια αρχή της Ψυχανάλυσης είναι ότι η καταθλιπτική προσωπικότητα διαμορφώνεται όταν το άτομο έχει στερηθεί την άνευ όρων αγάπη των γονιών του κατά την παιδική του ηλικία. Αυτή η στέρηση μπορεί να εκφραστεί με διάφορους τρόπους, όπως με την εκδήλωση σκληρής και επαναλαμβανόμενης κριτικής στο παιδί από την πλευρά των γονέων, με την προσπάθειά τους να πραγματοποιήσουν τα δικά τους όνειρα μέσα από τη ζωή του παιδιού ή και με το να θέτουν το παιδί σε ένα βάθρο και να αναμένουν πάντα την άριστη επίδοσή του σε ό,τι και αν κάνει.

Αρκετά συχνά όλα τα παραπάνω οδηγούν στην ανάπτυξη ενός καταθλιπτικού ενήλικα που παρουσιάζει τα εξής στοιχεία στην ψυχική λειτουργία του:

1| Απελπισία

Δεν μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι ένα καταθλιπτικό άτομο διακατέχεται από αισθήματα απελπισίας. Απελπισία με την έννοια ότι δεν βλέπει τρόπο απόδρασης από την παρούσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται και η οποία τον θλίβει και τον αποξενώνει από τους γύρω του. Η απελπισία αυτή μπορεί να εκφραστεί αλλά και να αυξηθεί μέσω της έντονης και αρνητικής αυτοκριτικής που συχνά είναι παράγωγο της επικριτικής στάσης που είχε ο γονέας απέναντί του στην παιδική του ηλικία.

2| Άρνηση θετικής εμπλοκής στη ζωή των άλλων

Αρκετά συχνά τα άτομα που έχουν στερηθεί την προσοχή και αγάπη των σημαντικών άλλων στην αρχή της ζωής τους, συνηθίζουν και επιδιώκουν τη μοναχικότητα. Έτσι, ακόμα και αν βρεθούν σε ικανοποιητικές σχέσεις και φιλίες με άλλους ανθρώπους, όχι μόνο δυσκολεύονται να δείχνουν το ενδιαφέρον τους και να συμμετέχουν ενεργά στη ζωή των άλλων, αλλά αδυνατούν να εισπράξουν και την αγάπη των άλλων. Το τελευταίο σύμφωνα με την Ψυχανάλυση εξηγείται από την ύπαρξη ενός εσωτερικού κενού που προέκυψε από τη στέρηση της γονικής αποδοχής και αγάπης και μέχρι να επουλωθεί το τραύμα, καμιά εκδήλωση αγάπης, όσο ειλικρινής και αν είναι, δεν μπορεί να το καλύψει.

3| Άγχος και ένταση

Συχνά το καταθλιπτικό άτομο βιώνει και έντονα συναισθήματα άγχους. Βασικός του φόβος είναι πως τα άτομα που έχει στη ζωή του γρήγορα θα κουραστούν να είναι μαζί του και θα φύγουν, θεωρώντας το χαμένη υπόθεση. Ταυτόχρονα ανησυχεί ότι δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει άλλη μια απόρριψη, επιδίδεται στην καταστροφολογία και γενικά ζει κάτω από ένα διαρκές αίσθημα απειλής.

Όλα τα παραπάνω εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους στη συμπεριφορά του καταθλιπτικού ατόμου, όπως με απάθεια, ανηδονία, εκρήξεις θυμού και αισθήματα κενού. Κι όμως ενώ όλα αυτά τα συμπτώματα μπορεί να μοιάζουν μη αναστρέψιμα, η κατάθλιψη είναι κάτι που κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες και με τη σωστή υποστήριξη μπορεί και έχει αντιμετωπιστεί.

Σε επόμενο άρθρο θα δούμε χρήσιμες συμβουλές για όσους βρίσκονται στη θεραπευτική διαδικασία ή έχουν κάποιον δικό τους άνθρωπο που υποφέρει από κατάθλιψη.