Διάσημοι πίνακες: Γιατί «Η Εμμονή της μνήμης» είναι το πιο διάσημο έργο του Σαλβαντόρ Νταλί;

Η Εμμονή της μνήμης είναι ελαιογραφία διαστάσεων 24Χ33 cm σε καμβά (1931) του Σαλβαντόρ Νταλί. Η σκηνή που απεικονίζεται είναι η πραγματική έρημος κοντά στην Καταλονία της Ισπανίας, όπου έμενε ο Νταλί. Τα ρολόγια που λιώνουν αντιπροσωπεύουν το χάσιμο της σημασίας του χρόνου που θέλει να δείξει ο Νταλί. Τα μυρμήγκια που περπατούν πάνω στο ρολόι αντιπροσωπεύουν τη φθορά του χρόνου. Ο τίτλος του έργου αφορά την ικανότητα της μνήμης να συγκρατείται στον χρόνο, καθώς αυτός φθείρεται γύρω της.

Σε όλα τα έργα του, η μεγαλύτερη συνεισφορά του Νταλί στις υπερρεαλιστικές ζωγραφιές ήταν η «παρανοϊκή-κριτική μέθοδός» του, που του επέτρεψε να ζωγραφίζει και να βλέπει δύο διαφορετικά πράγματα στην ίδια στιγμή, στην περίπτωση αυτή ο χρόνος και η φύση. Αυτή η παράξενη έννοια έκανε τις ζωγραφιές του ασυνήθιστες, φανταστικές και μερικές φορές κάπως ανησυχητικές. Αυτά τα τρία χαρακτηριστικά φαίνονται στην Εμμονή Της Μνήμης.

Είναι η πιο διάσημη εικόνα του Σαλβαντόρ Νταλί – αυτή όπου η εμμονή της μνήμης γεμίζει την έρημη χώρα.

Τούτη η εικόνα, που τρία χρόνια αργότερα (και μέσα από μια περιπετειώδη διαδρομή) κατέληξε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, στάθηκε η γέφυρα για την «κατάκτηση» της Αμερικής από τον Νταλί· το πρώτο ταξίδι του εκεί έγινε το 1934 με πεντακόσια δολάρια που του δώρισε ο Πικάσο.

Πρόκειται για ένα  έργο σουρεαλισμού, καθώς εμφανίζει βασικά στοιχεία της τάσης αυτής, όπως η τοποθέτηση αντικειμένων σε ασυνήθιστες θέσεις (δέντρο ριζωμένο σε μια ξύλινη πλατφόρμα, ρολόγια σε ένα φυσικό τοπίο) και ο ασυνήθιστος συνδυασμός στοιχείων που κοντράρεται με τη λογική (ρολόι ως σέλα επάνω σε ανθρώπινη φιγούρα). Η ονειρική διάσταση και ο αυτοματισμός φαίνονται στο έργο, το οποίο, όπως ακριβώς ήθελε ο ΝΤαλί, μοιάζει με εξωπραγματική εικόνα ερχόμενη από κάποιο παραμύθι ή από όνειρο.

Τεχνοτροπικά, ιδιαίτερη εντύπωση κάνουν οι σκιές, οι φωτισμοί και τα χρώματα με τα οποία ο Σαλβαντόρ Νταλί δημιουργεί την τρισδιάστατη αυτή αίσθηση. Το έργο περιλαμβάνει θερμά και ψυχρά χρώματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο πίνακας «Η αποσύνθεση της εμμονής της μνήμης» του 1954, όπου ο Νταλί τοποθετεί την ίδια σύνθεση σε μια εντελώς αποδομημένη κατάσταση.

Ο Νταλί, ήταν 27 ετών όταν φιλοτέχνησε αυτό το μικρών διαστάσεων έργο, οπότε είναι πιθανό ενώ δεν έχει δει στον εαυτό του σημάδια γήρανσης να αναπολεί τα παιδικά του χρόνια ή να εκφράζει τον φόβο του ανθρώπου για το γήρας και τον θάνατο. Τα 4 ρολόγια σχηματίζουν έναν θεωρητικό κύκλο, ο οποίος θα μπορούσε να είναι ο κύκλος της ζωής του ανθρώπου, από τα ανέμελα παιδικά και νεανικά χρόνια στο κλειστό ρολόι με τα μυρμήγκια, που παραπέμπει άμεσα σε κλειστό φέρετρο, αλλά είναι και μία καινούργια αρχή. Οι δύο πέτρες που βρίσκονται στο ίδιο περίπου ύψος αλλά μακριά η μία από την άλλη έχουν ερμηνευθεί ως χωρισμός από κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, ενώ η μπλε πλατφόρμα θεωρείται ότι συμβολίζει την είσοδο σε μια πιο καλή ζωή, η οποία όμως έχει αφεθεί στο περιθώριο.

Η ακινησία στο φόντο του πίνακα πέρα από τον τονισμό των κινητών στοιχείων προσδίδει και μία αίσθηση ματαιότητας στο έργο. Τα στοιχεία της φύσης θα μείνουν εκεί ίδια και απαράλλαχτα, ενώ τα ρολόγια, τα αντικείμενα και η ανθρώπινη μορφή (που άλλωστε είναι ούτως ή αλλιώς μια παραφωνία στο φυσικό τοπίο) έρχονται και παρέρχονται. Η σκηνή σε καμία περίπτωση δεν αντικατοπτρίζει μία ρεαλιστική εικόνα, αντίθετα όλα βρίσκονται σε ένα ονειρικό τοπίο, γεγονός που δείχνει πως ότι συμβαίνει στην ανθρώπινη ζωή δεν είναι σημαντικότερα από ένα όνειρο.