Γιώργος Σεφέρης: η σχέση που συνδέει τον Νομπελίστα ποιητή μας με τη συνοικία του Mayfair στο Λονδίνο

Λίγο ἀκόμα θὰ ἰδοῦμε
τὶς ἀμυγδαλιὲς ν᾿ ἀνθίζουν.

Λίγο ἀκόμα θὰ ἰδοῦμε
τὰ μάρμαρα νὰ λάμπουν,
νὰ λάμπουν στὸν ἥλιο
κι ἡ θάλασσα νὰ κυματίζει.

(Απόσπασμα από το ποίημα του Γ.Σεφέρη: Λίγο ακόμα)

Ίσως να φαίνεται περίεργο που αυτό το άρθρο ξεκινά με δύο στροφές ενός αγαπημένου ποιήματος, του μεγάλου μας ποιητή Γιώργου Σεφέρη.

Ο λόγος είναι η σχέση που συνδέει τον Νομπελίστα ποιητή μας με τη συνοικία του Mayfair στο Λονδίνο και συγκεκριμένα με το νεοκλασσικό  κτήριο στον αριθμό 51 της Upper Brook Street.  Ένα κτήριο που κατασκευάστηκε το 1731 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Hammond και μέχρι το 1920 χρησίμευσε σαν κατοικία μελών της βουλής των Λόρδων και εξεχόντων δικαστικών.

Τότε ήταν που η ιδιοκτήτριά του, η γεννημένη και μεγαλωμένη στο Λονδίνο, Χιώτικης καταγωγής, Έλενα Σκυλίτση-Βενιζέλου, σύζυγος του Έλληνα πολιτικού Ελευθέριου Βενιζέλου,  το δώρισε στο ελληνικό Δημόσιο, ώστε να χρησιμοποιείται ως πρεσβεία και κατοικία του εκάστοτε Έλληνα Πρέσβη στο Λονδίνο. Ήταν η εποχή που ο Ελευθέριος Βενιζέλος βρισκόταν συχνά στο Λονδίνο για τις διαπραγματεύσεις της Συνθήκης των Σεβρών. Το κτήριο από το 1920 και μέχρι το 1975 στέγασε την επίσημη κατοικία του Έλληνα Πρέσβη, καθώς και τα γραφεία της Πρεσβείας, τα οποία έκτοτε εγκαταστάθηκαν σε άλλο κτήριο στην περιοχή του Holland Park.

Στο αρχοντικό αυτό το γεμάτο ιστορία, κομψότητα και πολιτιστική σημασία είναι σήμερα η κατοικία του Έλληνα Πρέσβη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή η αρχοντική κατοικία λειτουργεί όχι μόνο ως διπλωματικός κόμβος αλλά και ως ζωντανή απόδειξη του διαρκούς δεσμού μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Ωστόσο, πέρα από τη διπλωματική του λειτουργία, το κτήριο έχει μια ιδιαίτερη γοητεία για τους λάτρεις της λογοτεχνίας, καθώς κατά την περίοδο μεταξύ 1957-1962 φιλοξενούσε έναν από τους πιο διάσημους Έλληνες ποιητές, τον Γιώργο Σεφέρη, τότε Γεώργιο Σεφεριάδη, ως Πρέσβη της Ελλάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο Γιώργος Σεφέρης, γεννημένος ως Γεώργιος Σεφεριάδης στη Σμύρνη το 1900, αναδείχθηκε ως μια γιγάντια προσωπικότητα στην ελληνική λογοτεχνία, διάσημος για τη βαθιά εξερεύνηση της ταυτότητας, της ιστορίας και της ανθρώπινης ύπαρξης. Τα έργα του, εμποτισμένα με λυρική ομορφιά και υπαρξιακό στοχασμό, τον οδήγησαν στην απονομή του Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1963, καθιστώντας τον πρώτο Έλληνα που έλαβε αυτή τη διάσημη διάκριση.

Η σύνδεση του Σεφέρη με την κατοικία του Έλληνα Πρέσβη στο Mayfair είναι ένα παραμύθι πλεγμένο με νήματα καλλιτεχνικής συντροφικότητας και διπλωματικής φιλοξενίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Πρέσβης της Ελλάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Σεφέρης βρέθηκε βυθισμένος στη ζωντανή πολιτιστική σκηνή του Λονδίνου. Ήταν μια εποχή που η πόλη έσφυζε από δημιουργικότητα, καλωσορίζοντας πνευματικές μορφές από όλο τον κόσμο στα λογοτεχνικά σαλόνια και τις πνευματικές συγκεντρώσεις της.

Ήταν τότε που η κατοικία του Πρέσβη, με τους πλούσιους εσωτερικούς χώρους και τις μεγαλειώδεις αίθουσες υποδοχής, έγινε χώρος συγκέντρωσης διπλωματών, καλλιτεχνών και διανοούμενων. Εδώ, ο Σεφέρης βρισκόταν συχνά περιτριγυρισμένος από συναδέλφους του ποιητές, συγγραφείς και μελετητές, συμμετέχοντας σε έντονες συζητήσεις που διέσχιζαν τα πεδία της λογοτεχνίας, της πολιτικής και της φιλοσοφίας. Η ατμόσφαιρα του αρχοντικού, εμποτισμένη με τους απόηχους του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και την εκλέπτυνση της σύγχρονης διπλωματίας, προσέφερε το κατάλληλο σκηνικό για την ανταλλαγή ιδεών και την καλλιέργεια καλλιτεχνικής έμπνευσης.

Ανάμεσα στα σουαρέ και τις διπλωματικές δράσεις, ο Σεφέρης βρήκε στιγμές μοναξιάς μέσα στα γαλήνια όρια της κατοικίας του Πρέσβη, όπου αποσύρθηκε στη μελέτη του για να γράψει στίχους που αργότερα θα αντηχούσαν σε ηπείρους και γενιές. Ήταν εδώ, μέσα στη φασαρία της λονδρέζικης ζωής και την επισημότητα των διπλωματικών καθηκόντων, που ο Σεφέρης φιλοτέχνησε μερικά από τα πιο διαχρονικά έργα του, αποτυπώνοντας την ουσία ενός έθνους σε ροή και τη διαχρονική λαχτάρα για σύνδεση και νόημα.

Μπαίνοντας κανείς στην κατοικία και κυρίως στο γραφείο του ποιητή, το οποίο υπάρχει μαζί με άλλα προσωπικά του αντικείμενα στον ισόγειο χώρο, δίπλα στο αναγνωστήριο, δεν μπορεί παρά να φανταστεί τον Σεφέρη, με τη διαπεραστική του διανόηση και τη βαθιά του ευαισθησία, να περιπλανιέται στις αίθουσες της κατοικίας του Πρέσβη, αντλώντας έμπνευση από τους ψίθυρους της ιστορίας και τους απόηχους των μακρινών ακτών. Στην ποίησή του, συνέπλεξε σκέλη μυθολογίας, ιστορίας και προσωπικής εμπειρίας, δημιουργώντας μια ταπετσαρία λέξεων που συνεχίζει να αιχμαλωτίζει τους αναγνώστες μέχρι σήμερα.

Η κληρονομιά του Γιώργου Σεφέρη μένει όχι μόνο στην ποίησή του αλλά και στους χώρους που κατοικούσε και σε οτιδήποτε άγγιξε. Το 2000, με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη γέννησή του, τοποθετήθηκε στην πρόσοψη του κτηρίου ειδική αναμνηστική blue plaque του οργανισμού English Heritage.

Το σπίτι του Έλληνα Πρέσβη στο Mayfair στέκεται ως απόδειξη αυτής της διαρκούς κληρονομιάς, ένας φάρος πολιτιστικών ανταλλαγών και καλλιτεχνικής έκφρασης που ξεπερνά  τα σύνορα και τις γενιές. Καθώς οι επισκέπτες περνούν από τους μεγαλοπρεπείς διαδρόμους του και κοιτάζουν την κομψή του πρόσοψη, θυμούνται τις βαθιές συνδέσεις που μας ενώνουν όλους,  μια υπενθύμιση που αντηχεί στους διαχρονικούς στίχους του ίδιου του Σεφέρη:

«Όπου κι αν ταξιδέψω, η Ελλάδα με πληγώνει»

Ευχαριστώ τον  Πρέσβη, κ.Ιωάννη Τσαούση, για την φιλοξενία στο Μουσείο Γ.Σεφέρη.

Εάν αγαπάτε το Λονδίνο όσο και εγώ εδώ μπορείτε να διαβάσετε όλα μου τα άρθρα και να μαθαίνετε περισσότερα.