Edith Sitwell: Η γυναίκα “παραδείσιο πουλί”

Ήταν το πιο εκκεντρικό πλάσμα στην Μεγάλη Βρετανία, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Μεγάλη ποιήτρια, επηρεασμένη από τους Γάλλους συμβολιστές δημοσίευε τις δουλειές της με άψογη τεχνική. Τα ποιήματα της θεωρήθηκαν ιδιόρρυθμα και προκλητικά -όπως άλλωστε και η ίδια.

Γράφει ο Νίκος Μουρατίδης

Δεν θυμάμαι πότε ήταν ακριβώς, νομίζω το 2008, είχα πάει στο Λονδίνο για κάτι δουλειές, και συμπτωματικά στην Royal National Gallery γίνονταν μια μεγάλη έκθεση με τα πορτραίτα που της είχε βγάλει ο Cecil Beaton και με αρκετά από τα εξωφρενικά της κοσμήματα. Πήγα να δω και πραγματικά δεν μπορούσα να πιστέψω ότι τα φορούσε γυναίκα.

Η Dame Edith Louisa Sitwell, γεννήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου του 1887 και πέθανε στις 9 Δεκεμβρίου του 1964. Η οικογένεια της ήταν από τις πιο πλούσιες και πιο συντηρητικές οικογένειες της Αγγλίας. Ο δισεκατομμυριούχος και αριστοκράτης πατέρας της Βαρόνος George Sitwell  και η μητέρας της Lady Ida Emily Augusta (καλλονή, αλκοολική και διπολική) δεν την αγάπησαν ποτέ, γιατί ήταν άσχημη, άχαρη, ψηλή, κοκκαλιάρα, ραχιτική και με πολύ μεγάλη μύτη. Τα παιδικά της χρόνια τα πέρασε με τις παραμάνες και με έναν μεταλλικό κορσέ για να ισιώσει η σπονδυλική της στήλη.

Η πρώτη της συλλογή ήταν το Clowns’ Houses (1918) αλλά την καθιέρωσε το Façade (1922), με τη μουσική και το ρυθμό να κυριαρχούν και τους στίχους να θυμίζουν τζαζ αυτοσχεδιασμούς. Εκείνη την εποχή η Edith έκανε έντονο μακιγιάζ σε νεκρικά χρώματα, φορώντας μακριά εξωτικά φορέματα και τεράστια κοσμήματα απαγγέλλοντας τα ποιήματά της στο σοκαρισμένο Λονδρέζικο κοινό με τη βοήθεια μιας ντουντούκας.

“Όλοι φοράμε μάσκες· και έρχεται η στιγμή που δεν μπορούμε να τις βγάλουμε χωρίς να ξεκολλήσουμε μαζί τους και το δέρμα μας.”

Ήταν γεννημένη performer, εκκεντρική και προκλητική. Τα μεγάλα της είδωλα ήταν η Βασίλισσα Βικτώρια και η Βασίλισσα Ελισάβετ Ι, γνωστή και σαν Virgin Queen. Με αυτά τα εφόδια και το ταλέντο της έφτιαξε μια πολύ ιδιαίτερη persona. Το στιλ της ήταν τα μακριά παλιομοδίτικα φορέματα από μπροκάρ, πολύχρωμα τυρμπάν, γούνες, φτερά, τεράστια δαχτυλίδια, βαρύτιμα περιδέραια, βαρύ μακιγιάζ … και έτσι έχτισε τον μύθο της παράξενης ποιήτριας που μοιάζει με εξωτικό πουλί.

Το 1933 έγραψε το best seller The English Eccentrics (1933), αποκτώντας  πολλούς εχθρούς, αλλά και πολλούς φίλους, ανάμεσα στους οποίους την  Γερτρούδη Στάιν, τον Τ.Σ Έλιοτ, τον Ντύλαν Τόμας, την Νταϊάνα Βρήλαντ, τον Δημήτρη Καπετανάκη κ.α. Έγινε η απόλυτη μούσα του διάσημου φωτογράφου Cecil Beaton και ερωτεύτηκε με πάθος τον Ρώσο εμιγκρέ ζωγράφο Πάβελ Τσελίτσεβ (Pavel Tchelitchew), ο οποίος όμως ήταν ανοιχτά gay. Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος την βρήκε κλεισμένη στο πατρικό της, όπου έγραψε τα Street Songs (1942) και The Shadow of Cain (1947) που την επέβαλλαν ως σπουδαία ποιήτρια ακόμα και στους πιο κακοπροαίρετους επικριτές της.

Ο μεγάλος της έρωτας, ο ζωγράφος Pavel Tchelitchew και αριστερά ένα πορτραίτο που της είχε φτιάξει

“Τα χόμπι μου είναι το διάβασμα, η μουσική και η σιωπή.”

Το 1954, πλήρως αναγνωρισμένη και με τον τίτλο της Dame, ταξίδεψε στις ΗΠΑ σε ηλικία 66 ετών. Την κάλεσαν από το Hollywood για να κάνει σενάριο την βιογραφία της για τη Βασίλισσα Ελισάβετ (Fanfare for Elizabeth, 1946, a biography of Elizabeth I). Η συνεργασία όμως δεν έγινε ποτέ. Η επίσκεψη της στην Αμερική στάθηκε αφορμή για γνωριμία και φιλία με την Marilyn Monroe.

Η Edith στην αυτοβιογραφία της Taken Care Of  (1965) την περιγράφει με πολύ συμπάθεια: «Φορούσε ένα πράσινο φόρεμα και με τα ξανθά της μαλλιά έμοιαζε με ασφόδελο…το πρόσωπό της ήταν στιγμές στιγμές τραγικό, σαν το πρόσωπο ενός πανέμορφου φαντάσματος… ένας αθώος δαίμονας, μια Οφηλία… ήταν ήρεμη, με φυσική ευγένεια και πολύ έξυπνη». Συναντήθηκαν ξανά στο Λονδίνο τρία χρόνια αργότερα, όταν η Marilyn πήγε με τον σύζυγο της Arthur Miller για τα γυρίσματα της ταινίας “Ο Πρίγκιπας και τη Χορεύτρια”.

“Πεθαίνω. Όμως, κατά τ’ άλλα, είμαι πολύ καλά.”

Από το 1957, χρησιμοποιούσε αναπηρικό καροτσάκι λόγω του Marfan Syndrome που την ταλαιπωρούσε. Τα τελευταία της ποιήματα γράφτηκαν το 1962. Πέθανε στις 9 Δεκεμβρίου 1964 στο St Thomas Hospital και θάφτηκε στην αυλή της εκκλησίας στην πόλη που γεννήθηκε, στο Northamptonshire.

Νίκος Μουρατίδης

www.nikosonline.gr

Ζωγράφοι, γλύπτες και φωτογράφοι όλοι ήθελαν να την απαθανατίσουν.