Carl Rogers: Αυτό-πραγμάτωση, ιδανικός εαυτός και άνευ όρων αποδοχή

Ο Carl Rogers αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους ψυχολόγους του προηγούμενου αιώνα. Είναι ιδρυτής της Προσωποκεντρικής Θεραπείας, μιας προσέγγισης που βρίσκεται ανάμεσα στην Ψυχανάλυση και τη Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική καθώς δεν αφοσιώνεται τόσο στο παρελθόν και στο ασυνείδητο (Ψυχανάλυση) αλλά ούτε εστιάζει ολοκληρωτικά στις γνωστικές διεργασίες του ατόμου (ΓΣΘ).

Η τάση αυτή ονομάστηκε από τον Rogers, ως τάση πραγμάτωσης, με την οποία ο άνθρωπος εξελίσσεται από μία απλή σε μία σύνθετη οντότητα

Ποιες είναι όμως οι τρεις βασικές ιδέες της θεωρίας του;

1| Η τάση του ανθρώπου για αυτό-πραγμάτωση είναι καθολική

Κύριο χαρακτηριστικό της θεωρίας του Rogers είναι η εμπιστοσύνη που δείχνει στην ικανότητα του ανθρώπου να προχωράει μπροστά με αποτελεσματικό τρόπο, επιδιώκοντας την πνευματική του ολοκλήρωση. Πιστεύει ότι οι άνθρωποι είναι αξιόπιστοι, ικανοί και μπορούν να κάνουν εποικοδομητικές αλλαγές στη ζωή τους. Τοποθετεί τον συμβουλευόμενο σε ισάξια θέση απέναντι στον θεραπευτή γιατί ενώ ο δεύτερος έχει επιστημονικές γνώσεις, ο συμβουλευόμενος είναι αυτός που ξέρει – ή μπορεί να ανακαλύψει – σε βάθος τον εαυτό του και τι είναι πραγματικά κατάλληλο για αυτόν.

Έτσι, για τον Rogers βασικός σκοπός της ύπαρξης είναι η αυτό-πραγμάτωση, η συνεχής διαδικασία διατήρησης και βελτίωσης του εαυτού μέσα από την αναθεώρηση, τη δεκτικότητα στην εμπειρία, την αλλαγή και την ίαση.

2| Η ασυμφωνία μεταξύ Ιδανικού και Πραγματικού εαυτού προκαλεί προβλήματα ψυχικής υγείας

Είναι αναμενόμενο πως κάποια στιγμή στη ζωή εμφανίζονται εμπόδια στην πορεία προς την αυτό-πραγμάτωση. Δημιουργείται δηλαδή μια ασυμφωνία μεταξύ της εκδοχής του εαυτού που το άτομο έχει στο μυαλό του ως ιδανική και αυτού που πραγματικά ισχύει.

Η ιδανική αυτή η εικόνα μπορεί να είναι προϊόν προσδοκιών της οικογένειας, της κοινωνίας ή και του ίδιου του ανθρώπου. Προσδοκιών που με το πέρασμα του χρόνου, το άτομο συνειδητοποιεί πως πλέον δεν το καλύπτουν. Είναι όμως τόσο παγιωμένη η εικόνα του ιδανικού μέσα του που βλέπει την παρούσα εκδοχή του εαυτού του ως αποτυχημένη. Η ασυμφωνία που δημιουργείται μεταξύ ιδανικού και πραγματικού οδηγεί σε άγχος, εσωτερικές συγκρούσεις, ψυχοσωματικά προβλήματα και καταπιεσμένα συναισθήματα.

3| Το πλήρως λειτουργικό άτομο

Προκειμένου το άτομο να μπορέσει να επιλύσει τη σύγκρουση μεταξύ ιδανικού και πραγματικού, υπάρχουν κάποιες τακτικές που μπορεί να εντάξει στη ζωή του. Το πλήρως λειτουργικό άτομο:

• Δεν έχει την ανάγκη να αρνείται, να διαστρεβλώνει ή να εμμένει σε καταστάσεις. Παίρνει τη θέση του απλού παρατηρητή, αυτού που δεν κοιτάζει μανιωδώς κάθε λεπτομέρεια και δεν χάνεται σε ανούσιες αναλύσεις και μηρυκασμούς.
• Έχει ευέλικτη αυτό-εικόνα. Μπορεί, δηλαδή, να αλλάζει τις απόψεις και τους στόχους του ανάλογα με τις νέες εμπειρίες που αποκομίζει από τη ζωή. Το πλήρως λειτουργικό άτομο δεν προσκολλάται σε πρότυπα που πλέον δεν το ικανοποιούν.
• Διαθέτει άνευ όρων αποδοχήγια τον εαυτό του και τους άλλους. Αυτό δε σημαίνει πως είναι ευχαριστημένο με τα πάντα αλλά ότι παραχωρεί στον εαυτού του και στους άλλους το δικαίωμα να έχουν αντικρουόμενα συναισθήματα, να κάνουν λάθη και να μην τα καταφέρνουν πάντα τέλεια.

Τέλος, είναι σημαντικό να τονιστεί πως όσα εισήγαγε ο Rogers στην Ψυχολογία δεν είναι στατικές έννοιες, αλλά ιδέες που ακολουθούν τον άνθρωπο σε όλη τη ζωή του, λειτουργώντας ως φάροι για μια πιο βιώσιμη καθημερινότητα.