Άραγε τι γιορτάζουμε σήμερα, ύστερα από 80 χρόνια, πέρα από το «Όχι»;

Πριν μερικά χρόνια βρέθηκα με αυτοκίνητο στο Σικάγο του Ιλλινόις. Είχα χάσει το δρόμο και σταμάτησα σε ένα μεγάλο μωλ σε έναν αυτοκινητόδρομο για το γνωστό διάλειμμα του καφέ. Ήταν μεγάλο, με πολλά μαγαζιά, φωτεινές πινακίδες, φανάρι στο υπαίθριο παρκινγκ για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας και φυσικά, στην είσοδο, έναν ψεύτικο αλλά μεγαλοπρεπέστατο βράχο με την αστερόεσσα να ανεμίζει αγέρωχα. Αυτό όμως που δεν παρατήρησα ήταν ότι η σημαία ήταν μεσίστια. Δεν πρόλαβα να μπω μέσα στο μωλ γιατί την ίδια στιγμή έβγαινε μια γυναίκα πολύ μεγάλης ηλικίας υποβασταζόμενη από μια νεότερη από τη μία και το μπαστούνι της από την άλλη. Περπατούσε με το κεφάλι ψηλά και με κάρφωσε τόσο έντονα με το βλέμμα της για να με σταματήσει, προφανώς, και να με ρωτήσει με βαριά σικαγέζικη προφορά αλλά και με μεγάλη έκπληξη και επιμονή στον τόνο της: «Συγγνώμη;! Γιατί είναι μεσίστια η σημαία;;» Δεν είχα ιδέα, δεν το είχα προσέξει καν ενώ η νεαρότερη γυναίκα έμοιαζε να βιάζεται και ίσως να εισέπραξε όλο το άβολο συναίσθημα εκείνης της στιγμής. Βιαζόμουν και εγώ πολύ. Μπήκα στο μωλ να ανασκουμπωθώ και να μπορέσω να ξαναβρώ το δρόμο για την πόλη πριν νυχτώσει.

Άλλη μία επέτειος της 28^ης Οκτωβρίου πλησιάζει και με έκανε να θυμηθώ αυτή τη μοναδική στιγμή στην άλλη άκρη της γης, από μια εντελώς άγνωστη γυναίκα, βγαλμένη από μια εντελώς άγνωστη σε μένα εποχή με άλλα βιώματα και άλλες εικόνες. Άραγε τι γιορτάζουμε σήμερα, ύστερα από 80 χρόνια, πέρα από το «Όχι» του Ι. Μεταξά στους Ιταλούς; Είναι τα σύμβολα, όπως μια σημαία, είναι η γενναιότητα μιας άλλης εποχής που μας κρατάει ενωμένους ή μήπως το κοινό έδαφος, το δικό μας χώμα; Κάθε είδους επέτειος, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, είναι μια αφορμή για γιορτή, μας κρατάει ενωμένους και μας κάνει χαρούμενους για λίγο.

Ποιο είναι όμως το στοιχείο που γιορτάζουμε τόσες δεκαετίες μετά; Είναι κάτι που αλλάζει και προσαρμόζεται ανάλογα με την εποχή;

Ο τρόπος που γιορτάζουμε την εθνική μας επέτειο τι λέει για μας ως λαό; Μήπως το έχουμε δεχθεί ως μια ακόμα παράδοση όπως τα μελομακάρονα των Χριστουγέννων;

Δεν έχω την απάντηση, έχω όμως μια πιθανή εξήγηση. Είναι ζήτημα ταυτότητας, όλοι οι άνθρωποι έχουμε την ανάγκη να ανήκουμε κάπου, σε μια οργάνωση, σε μια θρησκεία, σε έναν λαό, σε μια ομάδα κ.λπ. Επίσης, όλοι οι άνθρωποι χρειαζόμαστε κάπου-κάπου να το φωνάξουμε, να το πούμε, να το δείξουμε, εν πάση περιπτώσει, να το μοιραστούμε με έναν τρόπο. Είναι μάλλον αδύνατον να συμφωνούμε με όλα όσα, ανά πάσα ώρα και στιγμή, αντιπροσωπεύει η Ελλάδα σε διεθνές επίπεδο, σίγουρα δεν αντιλαμβάνονται όλοι οι Έλληνες τον Έλληνα με τον ίδιο τρόπο, ούτε έχουμε όλοι την ανάγκη να μοιραστούμε την «ελληνικότητά» μας με τον ίδιο τρόπο. Σκεφτείτε έναν Έλληνα της διασποράς, έναν από τη Μακεδονία και έναν από τα Δωδεκάνησα…τους ενώνει η γλώσσα, η σημαία, μάλλον η θρησκεία αλλά το ιστορικό παρελθόν για κάθε έναν από αυτούς και οι πολιτισμικές παραδόσεις είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους. Επομένως, η παρέλαση και το ύφος του εορτασμού της 28^ης Οκτωβρίου ενδέχεται να έχει ενωτικό χαρακτήρα αφού τα σύμβολα όπως η σημαία, ο εθνικός ύμνος αλλά και η γλώσσα και η θρησκεία είναι κοινά….

Βεβαίως, οι εθνικές εορτές έχουν ένα πολύ συγκεκριμένο ύφος που γιορτάζονται διεθνώς, συχνά με την  έντονη παρουσία του στρατού. Η δύση τις τελευταίες δεκαετίες πολεμά στην ανατολή ή στην Αφρική και όχι στα δικά της εδάφη, δεν έχει χρειαστεί μετά τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τελικά η παρέλαση είναι παρωχημένη ή όχι; Δεν μπορώ να απαντήσω σαφώς, όμως, κάθε είδους γιορτή είναι ευπρόσδεκτη παρά κατακριτέα. Άρα ίσως τελικά να είναι μια μνήμη που μας κρατάει ενωμένους. Η μνήμη ότι κάποτε υπερασπιστήκαμε με επιτυχία και ανδρεία το έδαφός μας, τον πολιτισμό μας και τη γλώσσα μας, η μνήμη ότι οι πρόγονοί μας πήραν δύσκολες αποφάσεις, ότι ενωθήκαμε για έναν κοινό σκοπό, η μνήμη ότι μπορούμε να γίνουμε μια γροθιά και να παλέψουμε μαζί ψυχή τε και σώματι. Χρόνια πολλά.

cover photo Έργο Νίκος Φλώρος