Δίαιτα Και Διατροφή Στην Παιδική Και Εφηβική Ηλικία

Ήδη από την παιδική ηλικία, διαμορφώνονται οι διατροφικές προτιμήσεις του ανθρώπου οι οποίες τον ακολουθούν σε όλη την διάρκεια της ζωής του. Είναι πολύ σημαντικό αφενός η κάλυψη των διατροφικών αναγκών σε θρεπτικά συστατικά έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε υγιή και μέγιστη ανάπτυξη και αφετέρου η υιοθέτηση ενός υγιεινού και ισορροπημένου διατροφικού σχήματος ως πρότυπο για τη υπόλοιπη ζωή του.
Η παιδική παχυσαρκία δημιουργείται από κακές διατροφικές επιλογές ,δυτικού τύπου δίαιτα (πρόχειρο φαγητό ,υπερκατανάλωση ζάχαρης και κορεσμένων λιπών, ελάχιστα έως καθόλου φρούτα και λαχανικά) και έλλειψη άσκησης. Αποτελεί τον προθάλαμο για αρκετές ασθένειες και προβλήματα υγείας όπως σακχαρώδη διαβήτη 2, τερρηδόνα, υπερχοληστερολαιμία, οστεοπόρωση , καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνο.

Αρχικά λοιπόν όσον αφορά τη διατροφή των νεογνών (πρώτοι 6 μήνες ζωής) έχει αποδειχτεί ότι το μητρικό γάλα είναι το καταλληλότερο . Περιέχει ορμόνες (π.χ. επιδερμικό αυξητικό παράγοντα) μακράς αλύσου πολυακόρεστα λιπαρά οξέα καθώς και βιταμίνες A και C.Θεμελιώνει ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα και προφυλάσσει από την παχυσαρκία .Ακόμη το μητρικό γάλα έχει την ικανότητα να επανατοποθετεί το λίπος και να επεμβαίνει στη δημιουργία των λιποκυττάρων .Eπίσης, προφυλάσσει από λοιμώξεις και παρεμβαίνει στην ανάπτυξη αλλεργιών. Συμπερασματικά, έχει την ιδανική αναλογία θρεπτικών συστατικών ώστε να υπάρχει ικανοποιητική ανάπτυξη και προφυλάσσει από παχυσαρκία και νοσήματα που σχετίζονται με την διατροφή.
Εάν δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί ο μητρικός θηλασμός ,τότε συστήνεται τροποποιημένο αγελαδινό γάλα μέχρι και τον πρώτο χρόνο ζωής του.
Ύστερα από τους πρώτους 6 μήνες μπορείτε σιγά σιγά να εισάγετε πολτοποιημένη τροφή ξεκινώντας με μικρές ποσότητες και σιγά σιγά τις αυξάνετε. Η βρεφική ηλικία είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση υγιεινών διαιτητικών συνηθειών .Από τον 8ο μήνα και ύστερα καλό είναι να εισάγετε στη διατροφή του παιδιού ψάρια και αυγά .Κάποιες καλές ιδέες για εισαγωγή στερεάς τροφής είναι τα πολτοποιημένα φρούτα και λαχανικά, σκέτα ή αναμεμειγμένα με γάλα ,ρυζάλευρα ή δημητριακά χωρίς γλουτένη. Όταν πια το παιδί συνηθίσει τις στερεές τροφές μπορείτε να εισάγετε πολτοποιημένο κρέας χωρίς λίπος ή όσπρια .Από το δεύτερο έτος της ηλικίας του ακολουθεί το διαιτολόγιο των ενηλίκων με μοναδική διαφορά την μεγαλύτερη ποσότητα γάλακτος.

Συνηθισμένο φαινόμενο είναι τα παιδιά να αποστρέφονται τροφές όπως λαχανικά ή κρέας και ψάρι που όμως είναι απαραίτητες για την ανάπτυξή του λόγω των θρεπτικών του συστατικών. Στην προσχολική ηλικία πρέπει το καθημερινό διαιτολόγιο να περιλαμβάνει τροφές από τις εξής ομάδες τροφίμων :φρούτα και λαχανικά, κρέας και αυγά, δημητριακά και όσπρια και γαλακτοκομικά .Παρακάτω προτείνονται κάποιοι τρόποι ώστε να εισάγετε ομαλά στην διατροφή του παιδιού τρόφιμα από την κάθε κατηγορία.

Φρούτα και λαχανικά: Αρχικά ,καλό είναι να συνοδεύει το μεσημεριανό και το βραδινό φαγητό με σαλάτα. Πράσινη σαλάτα ,αγγουροντομάτα ,μία ντομάτα, διάφορα λαχανικά, (πιπεριές ,κρεμμύδια) Συστήνεται να μην υπερβάλετε στα μεγέθη των μερίδων ξεκινήστε με μικρές ποσότητες είτε σε φρούτα είτε σε σαλάτες. Αφήστε τα φρούτα σε εμφανή σημεία ώστε την ώρα του snack να τα προτιμήσει. Μην φέρνετε στο σπίτι τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά (τσιπς κ.λ.π) Μπορείτε να πολτοποιήσετε τα φρούτα και να τα καταναλώσει ως φρουτόκρεμα ή ως milk shake.
Κρέας και ψάρι: Φροντίστε να μην τα τοποθετείτε σκέτα στο πιάτο, αλλά με συνοδευτικό (πουρές, ρύζι) και με σαλάτα ή μαζί με κάποια άλλη αγαπημένη του τροφή. Μία καλή πρόταση είναι μακαρόνια με κόκκινη σάλτσα και κυμά ή ψαροκροκέτες .Μη ξεχνάτε ότι σημαντικό ρόλο παίζει η εντυπωσιακή εμφάνιση του φαγητού στο πιάτο και τα έντονα χρώματα.
Γενικότερα, Μην πιέζετε τα παιδιά να φάνε και μη χρησιμοποιείτε το φαγητό ως μέσο εκφοβισμού ή επιβράβευσης. Πρέπει η κατανάλωση υγιεινών τροφών να συνδεθεί με θετικά συναισθήματα και χαλαρό και ήρεμο περιβάλλον. Παρ’όλ’αυτά, μην απογοητεύεστε αν δεν τα προτιμήσει την πρώτη φορά. Δοκιμάστε ξανά και ξανά μέχρι να αποφασίσει να το δοκιμάσει.
Όσον αφορά την δίαιτα στην παιδική ηλικία ,πρέπει πρώτα να εκτιμηθεί αν το παιδί είναι παχύσαρκο ή υπέρβαρο σύμφωνα με τις καμπύλες ανάπτυξης που υπάρχουν στο βιβλιάριο υγείας.
Μέχρι την ηλικία των 2 ετών δεν κάνουμε δίαιτα στο παιδί. Από 2 εως 5 ετών προσπαθούμε να διατηρήσουμε το βάρος του διότι είναι σε φάση ανάπτυξης , και να του μάθουμε πως ορίζεται η κανονική μερίδα και η φυσιολογική ποσότητα φαγητού.

Στην ηλικία των 6 με 11 αν το παιδί είναι υπέρβαρο δεν κάνουμε δίαιτα αλλά προσπαθούμε να διατηρήσουμε το σωματικό του βάρος. Άν όμως είναι παχύσαρκο η σωστή απώλεια βάρους είναι μισό κιλό το μήνα ή σε ακραίες περιπτώσεις λίγο λιγότερο από κιλό ανα εβδομάδα.

Στη δίαρκεια της εφηβείας ,συστήνεται αν είναι υπέρβαρο η απώλεια βάρους να είναι μισό κιλό το μήνα ενώ αν είναι παχύσαρκο 1 κιλό την εβδομάδα.
Γενικότερα δεν συστήνονται αυστηρά και ακραία διαιτολόγια στα παιδία καθώς είναι στη φάση της ανάπτυξης μέχρι και το τέλος της εφηβείας .Ειδικότερα, προτείνεται φυσιολογικό μέγεθος μερίδων στο μεσημεριανό και στο βραδινό γεύμα καθώς και η μη κατανάλωση έτοιμων σκευασμάτων και γλυκών.Πρέπει να καταναλώνει 2 μεγάλα γεύματα (μεσημεριανό βραδινό) και 3 ενδιάμεσα (πρωινό,δεκατιανό,απογευματινό) με τη μορφή φρούτων,(τουλάχιστον 3 ημερησίως)δημητριακών, γαλακτοκομικών. Δεν πρέπει να παραλείπουμε το πρωινό γεύμα καθώς χαρίζει ενέργεια για όλη την υπόλοιπη μέρα. Μαζί με τα κυρίως γεύματα ,συστήνεται η κατανάλωση μισού με ένα πιάτου λαχανικών. Τέλος καλό είναι να περιοριστούν τα αναψυκτικά καθώς περιέχουν ζάχαρη και περιττές θερμίδες που οδηγούν σε παχύσαρκα παιδιά και στη συνέχεια σε ενήλικες με κακές διατροφικές συνήθειες.
Παρόλαυτά σε μικρότερο βαθμό πρέπει να δοκιμάζουν γλυκά ώστε να μη νιώθουν ότι στερούνται διατροφικά.

Συνοψίζοντας, οι λόγοι που οδηγούν σε παχύσαρκα παιδία είναι διάφοροι (κοινωνικοί, ψυχολογικοί, ορμονικά αίτια ,κληρονομικότητα, κακή διατροφή). Το πιο σημαντικό από όλα είναι οι ίδιοι οι γονείς να αποτελούν διατροφικό πρότυπο για τα παιδία τους τόσο όσον αφορά ένα ισορροπημένο καθημερινό διατροφικό σχήμα όσο και στις επιλογές τους σε τρόφιμα και ποτά.