Διατροφικές οδηγίες για την νόσο Hashimoto/Graves

Άρθρο από την Ενδοκρινολόγο-Διαβητολόγο, κα Οδύσσεια Κωνστάντουρα.

Η διατροφή φαίνεται να παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στην πρόληψη, όσο και στην θεραπεία μιας πληθώρας ασθενειών.

Βοηθητική φαίνεται να είναι η δράση της διατροφής μας και στην βελτίωση της θυρεοειδίτιδας Hashimoto. Ας δούμε λοιπόν ποια είναι αυτά τα συστατικά της τροφής που μπορούν να βοηθήσουν στην ομαλότερη εξέλιξη της νόσου.

1. Σελήνιο

Πληθώρα μελετών έχει δείξει ότι τα άτομα που πάσχουν από υποθυρεοειδισμό ευνοούνται από την κατανάλωση συμπληρωμάτων σεληνίου (Se). Φαίνεται ότι η κατανάλωση συμπληρωμάτων Se, ανεξάρτητα από το εάν υπάρχει έλλειψη αυτού στον οργανισμό ή όχι, βελτιώνουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς και βοηθούν στην μείωση της ποσότητας των αντισωμάτων της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης. Αντισωμάτων που εμφανίζονται σε μεγάλο βαθμό στα άτομα με θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Το σελήνιο είναι ένα θρεπτικό συστατικό που υπάρχει σε αρκετές τροφές, όπως το κρέας, τα εντόσθια, τα δημητριακά, τα οστρακοειδή, τα ψάρια και τα καρύδια Βραζιλίας, με τα τελευταία να αποτελούν μια εξαιρετική πηγή σεληνίου.

2. Βιταμίνη D

Η έλλειψη βιταμίνης D σχετίζεται με μια σειρά αυτοάνοσων νοσημάτων. Μεταξύ αυτών βρίσκονται και αυτοάνοσες θυρεοειδικές ασθένειες, όπως η νόσος Hashimoto. Έχει φανεί λοιπόν ότι έλλειψη βιταμίνης D αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης θυρεοειδίτιδας Hashimoto, αλλά και ότι συμπληρώματα αυτής της βιταμίνης βοηθούν στην καλύτερη εξέλιξη της νόσου, αφού φαίνεται ότι ρίχνουν τα επίπεδα των αντισωμάτων της θυρεοσφαιρίνης και της θυρεοειδικής υπεροξειδάσης. Καλές πηγές βιταμίνης D αποτελούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα λιπαρά ψάρια (π.χ. ρέγκα, σολομός, τόνος, σαρδέλες), τα αυγά, το συκώτι, το βοδινό και το μοσχάρι.

3. Βιταμίνη B12, Σίδηρος

Έχει φανεί ότι στα άτομα που πάσχουν από υποθυρεοειδισμό η πιθανότητα εμφάνισης έλλειψης βιταμίνης Β12 και σιδήρου είναι αυξημένη. Θα πρέπει λοιπόν να δοθεί προσοχή στην διατροφή στα άτομα με θυρεοειδίτιδα Hashimoto που πάσχουν και από υποθυρεοειδισμό, ώστε να καταναλώνονται τρόφιμα που αποτελούν καλές πηγές βιταμίνης Β12 και σιδήρου. Καλές πηγές βιταμίνης Β12 αποτελούν το κρέας, τα προϊόντα κρέατος, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά και τα οστρακοειδή (κυρίως μύδια και στρείδια). Καλές πηγές σιδήρου αποτελούν επίσης το κρέας, τα ψάρια και τα πουλερικά.

4. Μαγνήσιο

Το μαγνήσιο (καφές, τσάι, κακάο, σπανάκι, μαρούλι, όσπρια, δημητριακά ολικής αλέσεως, καλαμπόκι, φασόλια και μπιζέλια, καρότο κ.ά.) είναι από τα πιο χρήσιμα στοιχεία για το σώμα και συμμετέχει σε πολλές χημικές και μεταβολικές διαδικασίες. Ωστόσο, η λήψη του από τις τροφές έχει μειωθεί λόγω της υπερκαλλιέργειας του εδάφους. Για αυτό το λόγο, οι περισσότεροι έχουν έλλειψη μαγνησίου. Σε άτομα με υποθυρεοειδισμό χρήζει ιδιαίτερης σημασίας καθώς φαίνεται να μειώνει τη φλεγμονή. Πειραματικά δεδομένα έχουν δείξει ότι υψηλές δόσεις μαγνησίου αυξάνουν τη δραστηριότητα του θυρεοειδούς, ενώ η ανεπάρκειά του φαίνεται να μειώνει τη βιοδιαθεσιμότητα και την κατανομή του σεληνίου στους ιστούς.

5. Προβιοτικά

Τα προβιοτικά βοηθούν στην υποστήριξη της υγείας του εντέρου και μειώνουν τη φλεγμονή, γεγονός που βοηθάει και στη ρύθμιση του θυρεοειδή. Ως μέρος της διατροφής για υποθυρεοειδισμό, τα προβιοτικά βοηθούν στη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος στο έντερο εξισορροπώντας τη μικροβιακή μικροχλωρίδα. Αυτό μειώνει την έλλειψη θρεπτικών συστατικών, τη φλεγμονή και τις αυτοάνοσες αντιδράσεις. Άλλα οφέλη από τα προβιοτικά περιλαμβάνουν τη συμβολή στη διατήρηση ενός ισχυρότερου ανοσοποιητικού συστήματος, την αύξηση της ενέργειας από την παραγωγή βιταμίνης Β12, τη μείωση της βακτηριακής ή ιικής ανάπτυξης στο έντερο, όπως το candida, τη βελτίωση της υγείας του δέρματος και τη βοήθεια του ελέγχου της όρεξης και της απώλειας βάρους. Tρόφιμα πλούσια σε προβιοτικά αποτελούν το αριάνι ή ξινόγαλο, το κεφίρ, το γιαούρτι, οι πίκλες και οι ελιές.

6. Ω3 Λιπαρά Οξέα

Η μείωση της φλεγμονής και η υποστήριξη των αντιοξειδωτικών μονοπατιών που προστατεύουν από τη βλάβη των ιστών του θυρεοειδούς και των υποστηρικτικών οργάνων, είναι καθοριστικής σημασίας για την υγεία. Η έλλειψη διαιτητικών Ω3 μειώνει τις εκκρίσεις θυρεοειδικών ορμονών και παρεμποδίζει την κανονική λειτουργία του εγκεφάλου όπως η μνήμη και η γνωστική σκέψη. Σε μελέτη, η πρόσληψη Ω3 φαίνεται να βελτιώνει τα νευρολογικά ελλείμματα αυξάνοντας τα διαθέσιμα αντιοξειδωτικά και προστατεύοντας από τον υποθυρεοειδισμό. Πηγές Ω3 λιπαρών οξέων αποτελούν τα ψάρια όπως ρέγκα, σκουμπρί, κολιός, σολομός, σαρδέλα και τόνος. Άλλες τροφές πλούσιες σε Ω3 λιπαρά οξέα είναι τα καρύδια, οι σπόροι chia και το αβοκάντο.

7. Άλλα διατροφικά στοιχεία

Τα θρεπτικά συστατικά χρώμιο (κρέας, δημητριακά, τυρί, μπαχαρικά, μανιτάρια, τσάι), κανέλα, άλφα λιποϊκό οξύ δείχνουν να έχουν θετικές επιδράσεις σε άτομα με υποθυρεοειδισμό μειώνοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη που παρουσιάζεται συχνά σε άτομα με Hashimoto. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να λαμβάνονται με τη διατροφή. Το άλφα λιποϊκό οξύ φαίνεται να συμβάλλει και στην ισορροπία των ορμονών. Η κανέλα συμβάλλει στη μείωση του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής.

8. Τι πρέπει να αποφεύγουμε

1. Γλουτένη: Από πληθώρα μελετών έχει φανεί ότι υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ της θυρεοειδίτιδας Hashimoto και της δυσανεξίας στη γλουτένη. Φαίνεται ότι η γλουτένη σε πολλές περιπτώσεις πυροδοτεί επιθέσεις εναντίον του θυρεοειδούς στα άτομα που πάσχουν από θυρεοειδίτιδα Hashimoto. Καλό θα είναι επομένως άτομα που πάσχουν από τη θυρεοειδίτιδα Hashimoto να ακολουθούν μια δίαιτα περιορισμένης γλουτένης, χωρίς βεβαία να είναι απαραίτητο να την αποκλείσουν εντελώς από την διατροφή τους. Η γλουτένη βρίσκεται σε μεγάλο ποσοστό στο σιτάρι, τη σίκαλη, το κριθάρι και τη βρώμη ενώ σε πιο μικρό ποσοστό περιέχεται στα άλευρα ζέας. Από την άλλη μπορούν να καταναλώνονται άφοβα το ρύζι, το καλαμπόκι, η πατάτα, η κινόα και το φαγόπυρο, τα οποία είτε είναι ελεύθερα γλουτένης, είτε περιέχουν γλουτένη η οποία δεν είναι όμως τοξική. Επομένως, καλό είναι κυρίως το σιτάρι, η σίκαλη και το κριθάρι να αποφεύγονται και να αντικαθίστανται από προϊόντα που περιέχουν μικρότερες ποσότητες γλουτένης ή είναι ελεύθερα γλουτένης.

2. Λεκτίνες: Η συχνή κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων σε λεκτίνες έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην επένδυση του πεπτικού συστήματος, ενώ εξετάζεται ότι μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη διαπερατότητα του εντέρου καθώς και σε αυτοάνοσα νοσήματα. Τρόφιμα πλούσια σε λεκτίνες που καλό θα ήταν να αποφεύγονται είναι τα: σόγια, φασόλια σόγιας, προϊόντα σόγιας, φυστικέλαιο, φυστικοβούτυρο.

3. Τρόφιμα: τα οποία φαίνεται να δυσκολεύουν την λειτουργία του θυρεοειδούς και καλό θα είναι να αποφεύγονται επίσης αποτελούν το λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών, το σπανάκι, τα γογγύλια, τα φιστίκια, τα κουκουνάρια, τα ροδάκινα και τα αχλάδια.

Αντιοξειδωτικά και αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα (Hashimoto, Graves)

Το οξειδωτικό στρες είναι μια κατάσταση κατά την οποία στο σώμα δημιουργούνται περισσότερες ελεύθερες ρίζες από αυτές που μπορεί να «εξουδετερώσει» και προκύπτει είτε από μια υπέρμετρη παραγωγή ελεύθερων ριζών , είτε από αδυναμία της αντιοξειδωτικής λειτουργίας του σώματος. Φαίνεται να σχετίζεται με την εμφάνιση φλεγμονωδών και αυτοάνοσων δυσλειτουργιών, συμπεριλαμβανομένων και των διάφορων μορφών αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας.

Ο μηχανισμός που το οξειδωτικό στρες οδηγεί στην εμφάνιση αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας δεν έχει διασαφηνιστεί πλήρως, εικάζεται όμως ότι η υπέρμετρη παραγωγή ελευθέρων ριζών είναι η κύρια αιτία που οδηγεί σε απόπτωση, κυτταρική νέκρωση και τελικά δυσλειτουργία του θυρεοειδούς. Θεραπεία με αντιοξειδωτικά ενδέχεται να μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία του θυρεοειδούς στα άτομα που πάσχουν από αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα.

Αντιοξειδωτικά στα τρόφιμα

Αντιοξειδωτικά | Πληθώρα αντιοξειδωτικών – Πηγή: Αcai berry, μούρα αρώνια, ξερά δαμάσκηνα, σταφίδες, blueberries,  cranberries, raspberries, ρόδια

Αντιοξειδωτικά | Βιταμίνη C – Πηγή: Πράσινες πιπεριές,  πορτοκάλι, ακτινίδιο, φράουλες

Αντιοξειδωτικά | Βιταμίνη Ε – Πηγή: Φυτικά έλαια (π.χ. ελαιόλαδο), ξηροί καρποί με κέλυφος (π.χ. αμύγδαλα, καρύδια), σπόροι (π.χ. ηλιόσποροι), πράσινα φυλλώδη λαχανικά

Αντιοξειδωτικά | Βιταμίνη Α – Πηγή: Συκώτι, γαλακτοκομικά, ψάρια όπως οι σαρδέλες, ο τόνος και η ρέγκα, ιχθυέλαια (π.χ. μουρουνέλαιο), φρούτα και λαχανικά με έντονο, κόκκινο, πορτοκαλί και κίτρινο χρώμα (π.χ. καρότο, ντομάτα, κολοκύθα)
Αντιοξειδωτικά | Φλαβονοειδή – Πηγή: Καφές, κακάο, λαχανικά και φρούτα με έντονο κόκκινο και μωβ χρώμα, βρώμη

Αντιοξειδωτικά | Κουρκουμίνη – Πηγή: Κουρκουμάς

Αντιοξειδωτικά | Σελήνιο – Πηγή: Καρύδια Βραζιλίας, θαλασσινά, εντόσθια

Αντιοξειδωτικά | Ψευδάργυρος – Πηγή: Μοσχαρίσιο κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά, ψάρια, μαλάκια

Αντιοξειδωτικά | Λυκοπένιο – Πηγή: Ντομάτα5

Άλλα συστατικά που λειτουργούν ως ασπίδα για τα αυτοάνοσα είναι:

1| Τσάι μάτσα – Είδος πράσινο τσαγιού, 10 φορές πιο ισχυρό αντιοξειδωτικό απ το κανονικό πράσινο τσάι. Αποτελεί παράδοση για την ιαπωνική κουλτούρα. Είναι αποτοξινωτικό, αντικαρκινικό, βοηθάει στην καύση του λίπους και σε πολλά άλλα.

2| Σπόροι chia – Είναι πλούσιοι σε Ω3 λιπαρά οξέα, α-λινολενικό οξύ, πρωτεΐνη, αμινοξέα, αντιοξειδωτικά, κάλιο, μαγνήσιο και φυτικές ίνες.

3| Μαύρο κύμινο – Η Nigella sativa (μαύρο κύμινο) είναι ένα φυτό που φυτρώνει στην Ευρώπη και την Ασία και έχει χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα για τη θεραπεία φλεγμονωδών διαταραχών. Μελέτες έχουν δείξει ότι το μαύρο κύμινο μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα και σε ασθενείς με θυρεοειδίτιδα Hashimoto.

4| Ταραξάκο (πικραλίδα) – Το ταραξάκο είναι ένα από τα πολυτιμότερα φαρμακευτικά και φαγώσιμα φυτά-βότανα.  Έχει διουρητική δράση, βοηθώντας έτσι, στην αντιμετώπιση της υπέρτασης αλλά και του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου. Είναι αντιοξειδωτικό και βοηθά στην πρόληψη της κυτταρικής φθοράς, η οποία ευθύνεται για τη δημιουργία καρκίνων και άλλων εκφυλιστικών παθήσεων.

5| Camu camu – Το Camu Camu είναι ένα μικρό κόκκινο φρούτο και προέρχεται από ένα δέντρο που ευδοκιμεί στις όχθες του Αμαζονίου. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, καροτενοειδή και ανθοκυανίνες. Υπάρχει διαθέσιμο σε σκόνη καθώς και σε συμπληρώματα διατροφής.