Χειραγώγηση: Δες τα σημάδια που την φανερώνουν σε μια σχέση και πως να την αντιμετωπίσεις

Θυμάσαι εκείνη τη φορά που η φίλη σου έβγαινε με εκείνο το άτομο που τόσο πολύ αντιπαθούσες; Μπορούσες να δεις από χιλιόμετρα μακριά ότι αυτός ο άνθρωπος ήταν χειριστικός και νάρκισσος, αλλά δεν μπορούσες να πείσεις την κολλητή σου. Αντί να ακούσει τη συμβουλή σου, εκείνη σου υπενθύμισε το δικό σου θλιβερό ιστορικό, επισημαίνοντας όλες τις φορές που ήσουν τρελά ερωτευμένη με χειριστικούς μαλάκες.

Στην πραγματικότητα είναι πολύ εύκολο να εντοπίσεις τη συναισθηματική χειραγώγηση όταν συμβαίνει σε ανθρώπους που αγαπάς, αλλά οι επαγγελματίες λένε ότι είναι δύσκολο να καταλάβεις πότε παίζουν με τα δικά σου συναισθήματα και την δίκη σου ψυχική υγεία και ηρεμία.

Τι είναι η χειραγώγηση

Στο πλαίσιο των σχέσεων, η χειραγώγηση αναφέρεται σε ενέργειες που γίνονται από ένα άτομο προκειμένου να ελέγξει τους άλλους, συνήθως με παραπλανητικό ή επιβλαβή τρόπο. Η ψυχολογική χειραγώγηση περιλαμβάνει την πίεση για αλλαγή συμπεριφοράς ή πεποιθήσεων με την εφαρμογή λεπτών τακτικών, που συχνά είναι δύσκολο να αναγνωρίσεις. Η συναισθηματική χειραγώγηση χρησιμοποιεί τις ίδιες τακτικές για να προκαλέσει έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις που αποσκοπούν εσκεμμένα στην αφαίμαξη της ενέργειας ενός άλλου ατόμου ή στην αποσταθεροποίηση της συναισθηματικής του ευημερίας.

 Ένας χειριστικός σύντροφος χρησιμοποιεί νοητική διαστρέβλωση και συναισθηματική εκμετάλλευση για να μπορει να σε ελέγξει. Η πρόθεση του είναι να έχει δύναμη και έλεγχο πάνω σου για να πάρει αυτό που θέλει.

Κάποιος που σε χειραγωγεί ξέρει ποιες είναι οι αδυναμίες σου και θα τις χρησιμοποιήσει εναντίον σου. Αν το άτομο που σε χειραγωγεί παίρνει αυτό που θέλει από εσένα, τότε η χειραγώγηση θα συνεχιστεί μέχρι να αποφασίσεις ότι πρέπει να σταματήσει και να της βάλεις αποφασιστικά και μόνιμα τέλος. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί πιο δύσκολο από όσο νόμιζες, οπότε θα σε παρότρυνα να αναζητήσεις υποστήριξη κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ειδικά αν πρόκειται για μια μακροχρόνια σχέση με ένα χειριστικό άτομο.

Ακολουθουν 6 σημάδια συναισθηματικής χειραγώγησης και συμβουλές για το πως να ανταποκριθείς στη χειριστική συμπεριφορά στις σχέσεις.

Σημάδια χειριστικής συμπεριφοράς στις σχέσεις

Gaslighting

Ένα άτομο που σου κάνει “gaslighting”ουσιαστικά σου λέει ψέματα, σε κατηγορεί για πράγματα και συνηθίζει να μειώνει τα συναισθήματα σου. Ένα παράδειγμα χειραγώγησης με τη μορφή gaslighting μπορεί να περιλαμβάνει φράσεις όπως “Είσαι τρελή” ή “Είσαι πολύ ευαίσθητη”.

Κάποιος που σε χειραγωγεί με αυτόν τον τροπο, προσπαθεί να σε κάνει να νιώσεις ότι δεν πρέπει να εκφράζεσαι και ότι τα συναισθήματα και οι επιθυμίες σου δεν εχουν καμία απολύτως αξία. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το gaslighting για να αρνηθούν οποιοδήποτε λάθος εκ μέρους τους και για να επιβάλλουν τον έλεγχο στο τι σκέφτεσαι και τι κάνεις.

Αν υποψιάζεσαι ότι κάποιος σε δουλεύει για να σε κρατάει στο χέρι, δώσε προσοχή στο πώς αισθάνεσαι όταν περνάς χρόνο μαζί του. Μπορεί να αισθάνεσαι μπερδεμένη, απογοητευμένη από εσένα, ανεπαρκής ή σαν να μην μπορείς να εμπιστευτείς τον εαυτό σου.

Παθητική-επιθετική συμπεριφορά

Σε αντίθεση με την άμεση επικοινωνία, ένα άτομο που συμπεριφέρεται παθητικά-επιθετικά δεν εκφράζει το πώς πραγματικά αισθάνεται. Ο σύντροφος σου μπορεί να χρησιμοποιεί τακτικές αποφυγής, όπως το να αποφεύγει τη συζήτηση ορισμένων θεμάτων.

Για παράδειγμα, ένα άτομο που συμπεριφέρεται παθητικά-επιθετικά μπορεί να προσπαθήσει να σου τραβήξει την προσοχή κάνοντας υπερβολικά δραματικές χειρονομίες, όπως αναστεναγμούς ή να κρατάει μούτρα. Χρησιμοποιεί ανώριμες συναισθηματικές αντιδράσεις για να σε δελεάσει να τον ρωτήσεις τι συμβαίνει, χωρίς να χρειαστεί να σου το πει από μόνος του. 

Ψέματα και ενοχοποίηση

 Ένας χειριστικός άνθρωπος θα αποφύγει πάση θυσία να αναλάβει την ευθύνη των πράξεων του. Μπορεί να πει απροκάλυπτα ψέματα ή να υπερβάλλει, για να παρουσιάσει τον εαυτό του ως θύμα σε μια κατάσταση. Μπορεί ακόμη και να επιρρίψει ευθύνες σε εσένα, κάνοντας σε να αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου και για το τι πραγματικά συνέβη (αυτό είναι άλλο ένα παράδειγμα gaslighting).

Αν και οι περισσότεροι λέμε “λευκά ψέματα” ή ψέματα που θεωρούμε αβλαβή, ένας χειριστικός σύντροφος θα πει ψέματα για να σε παραπλανήσει.

Απειλές και εξαναγκασμός 

Κάποιος που σε εξαναγκάζει – χρησιμοποιώντας απειλές ή βία για να σε πείσει να κάνεις κάτι – είναι συναισθηματικά χειριστικός. Για παράδειγμα, ο σύντροφος σου μπορει να απειλήσει ότι θα σε εγκαταλείψει επειδή δεν συμφωνείς με αυτό ακριβώς που θέλει να κάνεις.

Ο σύντροφος σου μπορεί, επίσης, να σε απειλήσει λέγοντας ότι θα κάνει κακό στον εαυτό του. Χρησιμοποιεί την απειλή του αυτοτραυματισμού για να σε πείσει να κάνεις αυτό που θέλει. Ίσως αυτή να είναι απλώς άλλη μια τακτική και ποτέ να μην πραγματοποιήσει τις απειλές του, αλλά το χειρότερο είναι ότι δεν είσαι σίγουρος· όπως και να έχει ο αυτοτραυματισμός πρέπει πάντα να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.

Κάποιος που απειλεί να βλάψει τον εαυτό του θα πρέπει να αναζητήσει συμβουλές από επαγγελματία ψυχικής υγείας.

Μπορείς να ενθαρρύνεις τον σύντροφο σου να αναζητήσει βοήθεια και παράλληλα να επιβάλεις όρια μεταξύ σας για να διαφυλάξεις τη συναισθηματική και σωματική σου ασφάλεια.

Θυματοποίηση

Κύριο παράδειγμα χειριστικής συμπεριφοράς στις σχέσεις είναι η απόκτηση ελέγχου πάνω ή εις βάρος του άλλου ατόμου. Και ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να γίνει αυτό; Το να κάνεις τον άλλον να σε λυπηθεί. Συχνά τοποθετεί τον εαυτό του στην θέση του θύματος, με σκοπό να ξεχάσεις τις δικές σου ανάγκες και να εξυπηρετείς μονίμως τις δικές του. Ναι, χρησιμοποιεί το γεγονός ότι εισαι καλός άνθρωπος εναντίον σου.

Ρίξε μια ματιά σε αυτο το βίντεο για να μάθεις πότε κάποιος θυματοποιείται και γιατι το κανει:

Απομόνωση 

Ένα άτομο που θέλει να σε ελέγξει μπορεί να προσπαθήσει να διακόψει τις επαφές σου με φίλους και συγγενείς, ειδικά αν κάποιο από τα αγαπημένα σου πρόσωπα εκφράζει αντιπάθεια ή δυσπιστία προς εκείνον.

Από την άλλη πλευρά, ένας χειριστικός σύντροφος μπορεί να προσπαθήσει να κερδίσει την υποστήριξη της οικογένειας και των φίλων σου για δικό του όφελος. Για παράδειγμα, αν ο σύντροφος σου γνωρίζει ότι θες να φύγεις από την σχέση σας, μπορεί να προσπαθήσει να πείσει την οικογένεια ή τους φίλους σου να σου πουν να μείνεις μαζί του.

Πώς να αντιμετωπίσεις έναν χειριστικό σύντροφο 

Θέσε τα όρια σου 

Καθόρισε τα όρια των αποδεκτών συμπεριφορών απέναντι σου και δήλωσε τα είδη της μεταχείρισης που δεν θα ανεχτείς. Το να δημιουργείς όρια είναι απαραίτητο σε κάθε σχέση, πόσο μάλλον σε μια σχέση, στην οποία το άλλο άτομο πιέζει τα όρια σου τακτικά. Βεβαιώσου ότι θέτεις μόνο όρια που εισαι πρόθυμη να διατηρήσεις. Διαφορετικά, απλά δείχνεις σε ένα άτομο, που ασκεί κακοποιητική συμπεριφορά, ότι το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να πιέσει περισσότερο για να πετύχει τον σκοπό του.

Για να ξέρεις ποια είναι τα όρια σου καλό θα ήταν να αναλογιστείς τις προηγούμενες εμπειρίες σου σε όλη την τρέχουσα σχέση καθώς και στις προηγούμενες. Προσδιόρισε τι θέλεις και τι χρειάζεσαι, για να εισαι σε θέση να υπερασπιστείς τον εαυτό σου.

Να εισαι πρόθυμη να απομακρυνθείς 

Αν ο σύντροφος σου είναι πρόθυμος να σεβαστεί τα όρια σου και να σε συναντήσει από μια θέση αμοιβαίου σεβασμού και συμβιβασμού, η σχέση μπορεί ενδεχομένως να προχωρήσει μπροστά, αρκεί και οι δύο να αποφύγετε την επανάληψη τοξικών συμπεριφορών που θα πυροδοτήσουν παλιά πρότυπα. Αν όμως υπάρχει απροθυμία εκ μέρους του συντρόφου σου, τότε καλό θα ήταν να αρχίσεις να επαναπροσδιορίζεις τη ζωή σου εκτός σχέσης.

Πρέπει να εγκαταλείπεις κάθε κατάσταση που σου προκαλεί αισθήματα δυσφορίας, ανασφάλειας και αυτό-αμφισβήτησης.

Ένας άνθρωπος που συνεχώς παραβιάζει τα όρια σου, παρεκτρέπεται, λέει ψέματα, θυματοποιείται, χρήζει ψυχικής υποστήριξης απο καποιον ειδικό και όχι από εσένα τον ίδιο. Οι λόγοι αυτή της συμπεριφοράς είναι πολύπλοκοι και βαθιά ριζωμένοι. Πρέπει να καταλάβεις ότι δεν είναι δική σου δουλειά να αλλάξεις κάποιον ή να τον σώσεις. Και να ήθελες, δεν μπορείς! Στην πραγματικότητα, ο μόνος που μπορει να το κανει είναι ο ίδιος και μόνο αφού συνειδητά έχει αναγνωρίσει ότι αυτή του η συμπεριφορά πηγάζει από κάπου αλλού.

Επένδυσε σε υγιείς σχέσεις

Η λύση μετα την απομάκρυνση δεν είναι ο εγκλεισμός. Μην απομακρύνεσαι από τους άλλους με τον φόβο ότι ο επόμενος άνθρωπος που θα έρθει στην ζωή σου θα ναι ίδιος με αυτόν που έφυγε. Μην ξεχνάς άλλωστε ότι το ποιοι έρχονται στην ζωή μας δεν είναι συνώνυμο με το ποιοι μένουν. Μπορει να περάσει πολλή σαβούρα από μπροστά μας, το θέμα είναι να είμαστε σε θέση να ξεχωρίσουμε τι πραγματικα αξιζει να κρατήσουμε και τι όχι. Η τελική επιλογή δεν γίνεται από κανέναν άλλον, παρά μόνο απο σένα τον ίδιο! Στις πύλες της ζωής σου ο θυρωρός εισαι εσύ και το σε ποιους θα επιτρέψεις να βρίσκονται στον προσωπικό σου χώρο είναι αποκλειστικά δίκη σου ευθύνη.