Τι είναι η μέθοδος Μοντεσσόρι και γιατί είναι σημαντική για την ψυχική και πνευματική υγεία του παιδιού!

Η μέθοδος Μοντεσσόρι αποτελεί βιωματική μάθηση που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από 0 – 24 ετών.

Σπουδαία προσωπικότητα στο χώρο της Παιδαγωγικής είναι η Μαρία Μοντεσσόρι, η οποία υπήρξε Ιταλίδα παιδαγωγός και η πρώτη γυναίκα ιατρός της χώρας της. Επινόησε το μοντεσσοριανό σύστημα εκπαίδευσης, το οποίο βασίζεται στην ελεύθερη συνάντηση του παιδιού με το περιβάλλον του και την αυτοδιδασκαλία. Υποστήριζε ότι η ελευθερία είναι αυτή που επιτρέπει στο παιδί να αναπτυχθεί ολιστικά σε συνεργασία με ένα περιβάλλον δομημένο με βάση την ηλικία και τα ενδιαφέροντά του.

Η παιδαγωγική της Μαρίας Μοντεσσόρι

Η Μαρία Μοντεσσόρι παρατηρούσε υπομονετικά την φύση των παιδιών και σημείωσε ότι το παιδί μέχρι τα 6 του χρόνια έχει κάποιες ειδικές ευαισθησίες, οι οποίες αργότερα χάνονται· γεγονός που καθιστά δύσκολο να κατακτήσει ότι δεν κατέκτησε με τη φυσική βοήθεια αυτών των ευαισθησιών. Η ευαισθησίες αυτές αναφέρονται σε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον που δείχνει το παιδί σε ορισμένα αντικείμενα και ορισμένες ασκήσεις στο διάστημα μιας περιόδου, κατά την οποία μπορεί μάθει με ιδιαίτερη ευχέρεια και ευκολία. Στο διάστημα αυτό είναι σημαντικό να δίνονται στο παιδί τα κατάλληλα ερεθίσματα, ώστε να αναπτύσσεται με φυσικό τρόπο στους διάφορους τομείς π.χ. η παροχή γλωσσικών ερεθισμάτων για την ανάπτυξη της ομιλίας.

Επιπλέον, το παιδί θα μπορέσει να αναπτύξει τις ικανότητές του, να ανακαλύψει τα ενδιαφέροντά του και να εκφράσει τις ανάγκες του μέσα σε ένα ελεύθερο περιβάλλον, δομημένο με βάση τα ενδιαφέροντά του. Κατά τη Μοντεσσόρι, η κατάκτηση της γνώσης θα επέλθει όχι μέσα από μια παραδοσιακή διδασκαλία, αλλά από την ανακάλυψη και την αυτενέργεια του παιδιού μέσα σε ένα περιβάλλον πειραματισμού, δράσης και εξέλιξης του πνεύματος. Επομένως, κυρίαρχο ρόλο έχει η δυνατότητα του παιδιού να μαθαίνει μέσα από την δική του ανακάλυψη και δράση, όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες, και λιγότερο μέσα από τη διδασκαλία των ενηλίκων.

Γενικότερα, η Μοντεσσόρι έδωσε έμφαση στην ίδια την παιδική ηλικία και επικεντρώθηκε στο παιδί και τη φύση του, παρατηρώντας το ως ξεχωριστή προσωπικότητα με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες από τους ενήλικες. Ο γνωστός δεκάλογος της Μαρίας Μοντεσσόρι προτρέπει γονείς και εκπαιδευτικούς να αναγνωρίσουν την μοναδικότητα της παιδικής ηλικίας και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του παιδιού με βάση τις αρχές της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της αυτενέργειας :

1. Μην αγγίζετε ένα παιδί παρά τη θέληση του.
2. Μην μιλάτε με άσχημο τρόπο σε ένα παιδί και μην χρησιμοποιείτε άσχημα λόγια όταν αναφέρεστε σε αυτό κατά την απουσία του.
3. Επικεντρωθείτε στο να ενισχύσετε και να βοηθήσετε να αναπτυχθούν τα θετικά στοιχεία και οι υπάρχουσες ικανότητες του παιδιού ώστε να μην αφήνουν χώρο για το ”κακό”.
4. Βοηθήστε το να συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία του περιβάλλοντος μάθησης και να συνάψει εποικοδομητική σχέση με αυτό. Δείξτε του το περιβάλλον, μέσα στο οποίο κρύβονται τα μέσα που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη του και υποδείξτε του την κατάλληλη χρήση τους.
5. Να είστε πάντα έτοιμοι να ανταποκριθείτε στο κάλεσμα ενός παιδιού που έχει την ανάγκη σας και πάντα να ακούτε και να απαντάτε στο παιδί που σας απευθύνεται.
6. Σεβαστείτε το παιδί που κάνει κάτι λάθος και μπορεί αργότερα να εντοπίσει μόνο του το λάθος και να διορθωθεί, αλλά να διακόψετε άμεσα και ρητά κάθε καταχρηστική χρήση του περιβάλλοντος και κάθε κίνηση που μπορεί να θέτει σε κίνδυνο το παιδί, το περιβάλλον του ή τους άλλους.
7. Σεβαστείτε το παιδί τη στιγμή που ξεκουράζεται ή τη στιγμή που παρακολουθεί άλλους να εργάζονται ή όταν συλλογίζεται τι έχει κάνει ή τι θέλει να κάνει. Μην το κατευθύνετε ούτε να το αναγκάζετε σε άλλες μορφές δραστηριοτήτων.
8. Βοηθήστε το παιδί που αναζητεί κάποια δραστηριότητα και δεν μπορεί να βρει τι θέλει να κάνει.
9. Να είστε ακούραστοι στο να επαναλαμβάνετε αυτό που θέλετε στο παιδί που αρνήθηκε λίγο νωρίτερα να σας ακούσει, να βοηθάτε το παιδί να αποκτήσει ό, τι δεν έχει ακόμη κατακτήσει και να ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες του. Πράξτε το δημιουργώντας μαθησιακό περιβάλλον με φροντίδα, εξοπλισμένοι με αυτοσυγκράτηση και σιωπή, χρησιμοποιώντας ήπια λόγια και γεμάτη αγάπη παρουσία. Κάνετε αισθητή την παρουσία σας στο παιδί που βρίσκεται σε αναζήτηση και αποστασιοποιηθείτε από το παιδί που έχει βρει τις απαντήσεις του.
10. Πάντα να συμπεριφέρεστε στο παιδί χρησιμοποιώντας τους καλύτερους τρόπους σας και να του προσφέρετε τον καλύτερο εαυτό σας.