Η τέχνη περί…έρωτος και φιλιού

Η Τέχνη ως το κατεξοχήν μέσο έκφρασης των ανθρώπινων συναισθημάτων, πάντα υμνούσε και πάντα θα έχει ως ένα από τα πρωταγωνιστικά θέματά της τον Έρωτα!

Ο έρωτας και η αγάπη ήταν πάντα πηγή έμπνευσης σε όλες τις μορφές Τέχνης, στη μουσική, στην ποίηση, στον χορό, στη ζωγραφική … Άλλωστε τι είναι Τέχνη; Είναι η έκφραση συναισθημάτων, αισθήσεων, σκέψεων, ιδεών του δημιουργού! Πώς θα μπορούσε λοιπόν να μην επηρεαστεί η ζωγραφική από τον έρωτα..?

Ο έρωτας που ηλικία δεν κοιτά και αδιακρίτως στοχεύει και χτυπά με τα βέλη του την καρδιά των ανθρώπων, καταγράφτηκε παγκόσμια από το μακρινό παρελθόν ακόμη από ζωγράφους σε ολόκληρο τον πλανήτη και θα συνεχίζει να αποτυπώνεται αιώνια. Ο Έρωτας που αναπόσπαστο κομμάτι του έχει τη Χαρά αλλά και τον Πόνο απασχόλησε κλασσικούς και μοντέρνους καλλιτέχνες, δίνοντας κάθε φορά μία διαφορετική οπτική και επεξήγηση ανάλογα με αυτό που βίωνε ή ήθελε να μεταλαμπαδεύσει ο εκάστοτε δημιουργός.

Με αφορμή την γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου, ας δούμε λοιπόν μερικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της Παγκόσμιας ζωγραφικής Τέχνης περί …Έρωτος και Φιλιού:

«Το φιλί» του Γκούσταβ Κλιμτ, 1908-1909

Ίσως το πιο διάσημο φιλί στην ιστορία της Τέχνης καθώς και ένα από τα πιο εμβληματικά έργα του Αυστριακού ζωγράφου. Το αριστούργημα του Gustav Klimt είναι μια ωδή στον έρωτα και την αγάπη. Λέγεται  πως ο συγκεκριμένος πίνακας είναι βιωματικός και απεικονίζει το δικό του έρωτα με την κοκκινομάλλα αγαπημένη του Emilie Flöge. Όπως στο «Φιλί» του Munch, έτσι κι εδώ, οι ερωτευμένες φιγούρες ενώνονται σε μια αγκαλιά –που κατά πολλούς παραπέμπει στο σχήμα του ανδρικού μορίου. Φέροντας όλα εκείνα τα μοτίβα που χαρακτήρισαν τη «χρυσή περίοδο» του Gustav Klimt, το «Φιλί» σφύζει από φως και χρώμα, δίνοντας έτσι έξτρα ένταση στη βασική θεματική του πίνακα που δεν είναι άλλη από την ερωτική αγάπη. Ο δημοφιλής πίνακας βρίσκεται στην Österreichische Galerie του παλατιού Belvedere στη Βιέννη και συγκεντρώνει εκατοντάδες βλέμματα ημερησίως.

«Kiss V», του Roy Lichtenstein, 1964

Ο περίφημος pop art καλλιτέχνης έχει ζωγραφίσει ερωτευμένα ζευγάρια σε κάθε πιθανή εκδοχή, πάντα όμως «πειραγμένα» χρωματικά και πάντοτε σε κοντινό πλάνο. Ο συγκεκριμένος πίνακας απεικονίζει δύο «πιξελιασμένους» εραστές σφιχτά αγκαλιασμένους, ωστόσο τα δάκρυα της γυναίκας δημιουργούν εύλογα την εξής αμφισημία: αποχαιρετιούνται ή επανενώθηκαν; Αν και αυτός ο πίνακας είναι ανοιχτός σε κάθε πιθανή ανάγνωση, το μόνο σίγουρο είναι πως οι φιγούρες είναι πολύ ερωτευμένες!.

«Οι εραστές» του Rene Magritte, 1928

To σουρεαλιστικό αριστούργημα του Rene Magritte προκαλεί δέος και ανατριχίλα στη θέασή του. Δύο εραστές αγκαλιάζονται και προσπαθούν να φιληθούν φορώντας σάβανα στο κεφάλι. Λέγεται πως η συγκεκριμένη εικόνα πηγάζει από μια τραγική ανάμνηση που στιγμάτισε τον καλλιτέχνη: όταν ο Magritte ήταν έφηβος, η μητέρα του αυτοκτόνησε και βρέθηκε πνιγμένη στις όχθες του ποταμού Sambre με το νυχτικό της να έχει σκεπάσει το πρόσωπό της. Εμφανώς επηρεασμένος από αυτή την εικόνα, ο Βέλγος καλλιτέχνης εμφανίζει και σε άλλα έργα του αυτό το μοτίβο. Ο πίνακας ωστόσο δέχεται πολλές αναγνώσεις και ερμηνείες, ανάλογα πώς θα το εκλάβει ο εκάστοτε θεατής. Έτσι, το φιλί του Magritte μπορεί να συμβολίζει τον ανεκπλήρωτο έρωτα ή την αγάπη που δεν καταφέρνει να ξεπεράσει τις δυσκολίες, ενώ, για τους πιο αισιόδοξους, ο πίνακας αποτελεί φόρο τιμής στην αληθινή αγάπη που υπερβαίνει κάθε εμπόδιο. Ο σουρεαλιστής καλλιτέχνης αρνήθηκε να δώσει τη δική του ερμηνεία σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, εμμένοντας πως το έργο του είναι ανοιχτό για κάθε ανάγνωση. «Οι εραστές» εκτίθενται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη.

«Πυγμαλίων και Γαλάτεια», Jean-Léon Gérôme, 1890

Το έργο αποτελεί σύμβολο της αιώνιας αγάπης και ταυτόχρονα αλληγορία της καλλιτεχνική δημιουργίας. Παρότι η ιστορία του Πυγμαλίωνα και της Γαλάτειας έγινε πρωτίστως γνωστή από τον Οβίδιο, ο ομώνυμος πίνακας του Gérôme αποτελεί χαρακτηριστική απεικόνιση του διάσημου έρωτα ανάμεσα στο δημιουργό και το δημιούργημά του. Για την ιστορία, όταν ο περίφημος γλύπτης και βασιλιάς της Κύπρου, Πυγμαλίωνας αντίκρυσε τη μαρμαρένια Αφροδίτη του, έπεσε αιχμάλωτος του έρωτά της. Η μορφή της ήταν τόσο ρεαλιστική που ο δημιουργός την ερωτεύτηκε παράφορα, δίνοντάς της μάλιστα το προσωνύμιο Γαλάτεια λόγω του πάλλευκου, σαν γάλα, παριανού μαρμάρου με το οποίο τη δημιούργησε.

«In Bed – The Kiss» Toulouse Lautrec 1892

Τα περισσότερα έργα του Γάλλου ζωγράφου είναι συνυφασμένα με τη νυχτερινή ζωή της Belle Époque στο Παρίσι, από την ατμόσφαιρα της οποίας επηρεάστηκε καθοριστικά σαν καλλιτέχνης. Με βασική πηγή έμπνευσης τα διάσημα καμπαρέ της Μονμάρτρης και κυρίως το Moulin Rouge, ο ζωγράφος απεικόνισε κατά κόρον την ερωτική διάθεση του Παρισιού στα τέλη του 19ου αιώνα, προκαλώντας με τα έργα του τα ήθη της εποχής και χαρίζοντας στους μεταγενέστερους σπουδαία τεκμήρια της κοινωνικής ζωής εκείνης της περιόδου. Στο συγκεκριμένο πίνακα, ο Henri de Toulouse-Lautrec αποτυπώνει το παθιασμένο φιλί μεταξύ δύο ομοφυλόφιλων εταίρων που αγκαλιάζονται στο κρεβάτι ενός οίκου ανοχής, απενεχοποιώντας έτσι μεμιάς δύο κοινωνικά στερεότυπα: την ομοφυλοφιλία και την πορνεία. Παρότι η συγκεκριμένη θεματική δεν ήταν καινούρια για τον Lautrec, ο συγκεκριμένος πίνακας ξεχωρίζει για το τρυφερό συναίσθημα που αναδύει. Φημολογείται μάλιστα πως ο ζωγράφος ανέφερε για τον πίνακά του: «Είναι καλύτερος από οποιονδήποτε όμοιο έχω δημιουργήσει. Είναι η επιτομή της σαρκικής απόλαυσης».

Ηρακλής και Ομφάλη, 1735 Francois Boucher

Οι απεικονίσεις φιλιών είναι εξαιρετικά σπάνιες στην Αναγεννησιακή ζωγραφική. Πιο πιθανό είναι να δει κανείς τον Ιούδα να αγκαλιάζει το Χριστό παρά δύο εραστές να φιλιούνται στο στόμα. Στις αρχές του 18^ου αιώνα, ωστόσο, με την ανάδυση του κινήματος του Ροκοκό, ο ερωτισμός γίνεται πιο συχνό θέμα για τους φιλόδοξους της ζωγραφικής. Εδώ, ο François Boucher, ένας από τους γνωστούς Γάλλους ζωγράφους των παλαιότερων χρόνων, απεικονίζει τον έλληνα ημίθεο στο κρεβάτι με την Ομφάλη, τη βασίλισσα της Λυδίας, στην οποία ήταν αιχμάλωτος για ένα χρόνο.