Tελικά η ευκαιρία είναι κάτι που προκύπτει έξωθεν ή έσωθεν;

Eτυμολογικά η ευκαιρία προέρχεται από το εὖ + καιρός, κάτι που σημαίνει την προσφορότητα της συγκυρίας, άρα θα αναμέναμε ότι μάλλον η ευκαιρία αποτελεί κάτι που γεννιέται μέσ’ από τις εξελίξεις των εξωτερικών συνθηκών.

Ωστόσο, σ’ ένα πλαίσιο προσπάθειας να ελέγξουμε στο μέγιστο βαθμό τη ζωή μας και την ίδια της την εξέλιξη, θα είχε ίσως νόημα να επεξεργασθούμε την έννοια της ευκαιρίας μ’ ένα διαφορετικό τρόπο, υπό ένα αλλιώτικο πρίσμα. Αυτό που προτείνω εδώ, βεβαίως, προϋποθέτει μια ιδιαίτερη διάθεση και τάση ν’ αναλάβουμε την ευθύνη των καταστάσεων, των πράξεων και της συνολικής μας στάσης στην καθημερινότητά μας. Προτείνω να δουλέψουμε ενεργά και να μην παραμένουμε παθητικοί θεατές της ζωής, θεατές που αναπαράγουν το σκεπτικό πως «η εποχή / ο τόπος / οι συνθήκες στερούν τις ευκαιρίες».

Η εμπειρική ψυχολογική παρατήρηση δείχνει πως οι περισσότεροι εξ’ ημών τείνουμε ν’ αναλαμβάνουμε την ευθύνη των πεπραγμένων και των εξελίξεων / γεγονότων, οσάκις το αποτέλεσμα είναι θετικό. Έτσι, ουσιαστικά νιώθουμε ισχυροί, ικανοί, αλλά και άξιοι εκτίμησης από τον εαυτό μας και τον περίγυρο. Αντιθέτως όμως προς αυτήν την αντιμετώπιση, έχουμε τη ροπή να καταλογίζουμε τ’ αρνητικά / ανεπιθύμητα αποτελέσματα μιας διαδικασίας σε κάτι έξω από εμάς (στην κακή τύχη ή μοίρα, στα λάθη άλλων κλπ.). Η αντίθεση αυτή μάλλον καταδεικνύει τη φυσική ανθρώπινη αδυναμία να δεχτεί αβίαστα το ανθρώπινο λάθος (λανθασμένη εκτίμηση / τακτική / αντιμετώπιση) ως κάτι φυσιολογικό, στατιστικά πιθανό κι αναμενόμενο και φυσικά την ανάγκη της ανθρώπινης ψυχολογίας να χτίσει ένα τείχος προστασίας και να ανυψώσει την αυτοεκτίμηση στις περιπτώσεις επιτυχίας.

Πόσο όμως βοηθούμε τον ίδιο μας τον εαυτό μέσ’ από αυτήν την – άλλοτε αντικειμενική κι άλλοτε υποκειμενική- θέαση των εξελίξεων;

Ας αναλογιστούμε μόνο ότι κάθε αποτέλεσμα είναι προϊόν δυο συνιστωσών: α) της εξωτερικής συγκυρίας (καταστάσεις στο περιβάλλον) και β) της προσωπικής στάσης / αντιμετώπισης / τακτικής μέσα σε αυτές τις εξωτερικές συγκυρίες.

Είναι βέβαιον ότι οι εξωτερικές συγκυρίες θέτουν πολλάκις έναν περιορισμό στις δυνατότητες της προσωπικής τακτικής εντός του πλαισίου που οριοθετούν. Για παράδειγμα, ένα άτομο με μεγάλη δημιουργική διάθεση, με ταλέντο και εργατικότητα μπορεί να κάνει πολλά και να κατακτήσει την κορυφή της κοινωνικής- επαγγελματικής ή και της οικονομικής καταξίωσης σ’ έναν τόπο όπου του δίνονται οι ανάλογες ευκαιρίες (λχ. ένας καλλιτέχνης που βρίσκεται στην Αμερική). Το ίδιο άτομο, πιθανώς, δεν θα μπορούσε να φτάσει στον ίδιο βαθμό επιτυχίας ή να διοχετεύσει με τον ίδιο τρόπο τις ιδιότητές του σ’ ένα άλλο μέρος του κόσμου όπου η τέχνη δεν δύναται ν’ ανθίσει λόγω κοινωνικών / πολιτικών / οικονομικών / πολιτισμικών συνθηκών. Αυτός είναι κι ο πρωταρχικός λόγος που πολύς κόσμος παίρνει τη βαριά απόφαση να ξενιτευτεί σε στιγμές οικονομικής κρίσης, έτσι ώστε ν’ αδράξει επαγγελματικές κυρίως ευκαιρίες σε τόπους όπου θεωρεί ότι μπορεί να δημιουργήσει.

Η έλλειψη / στενότητα των εξωτερικών ευκαιριών, λοιπόν, συνήθως οδηγεί το μέσο άνθρωπο σε μια αίσθηση ανημπόριας, καθώς ο μέσος άνθρωπος τείνει να διαβλέπει την «αποτυχία», γιατί ακριβώς εστιάζει στη μία από τις δυο συνιστώσες που αναφέρω παραπάνω. Επικεντρώνοντας τη σκέψη σε αυτό το σημείο το άτομο λησμονεί ταυτοχρόνως τη δεύτερη συνιστώσα που είναι η προσωπική δυναμική / ατομική πρακτική.

Η πρότασή περί της ευκαιρίας στο άρθρο αυτό έχει να κάνει με το σημείο όπου όλοι μας…»κολλάμε» συνήθως. Με άλλα λόγια:

Τι θα λέγατε αν ξεκινούσαμε να σκεφτόμαστε αντίστροφα; δηλαδή ξεκινώντας από τη δεύτερη συνιστώσα και προχωρώντας σε επόμενο στάδιο στην εκτίμηση των εξωτερικών συγκυριών. Ή- ακόμα καλύτερα- σε μια φάση για «προχωρημένους μαθητές» να σκεφτόμαστε τουλάχιστον σ’ ένα συνδυαστικό πάντα επίπεδο, έτσι ώστε η πρώτη συνιστώσα να μην δημιουργεί τροχοπέδη στη δράση μας.

Η μεγάλη ευκαιρία που τ’ αλλάζει όλα έρχεται πιο εύκολα, εφόσον:

• εντοπίσουμε τι θέλουμε να πετύχουμε
• θέσουμε στόχους που είναι μετρήσιμοι και πραγματοποιήσιμοι
• αναλύσουμε το τι χρειάζεται να κάνουμε και τι δεν πρέπει να κάνουμε για να επιτύχουμε τον εκάστοτε στόχο
• φτιάξουμε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης βάσει των προηγουμένων
• φροντίσουμε να μην αποκλίνουμε από το πρόγραμμα που φτιάξαμε στην καθημερινή πρακτική
• οριοθετήσουμε το «επιτρεπτό» μέτρο απόκλισης από το οριοθετημένο πρόγραμμα (κάτι που κρίνεται από εμάς τους ίδιους επί της ουσίας)

Στη συνέχεια μπορούμε να προσαρμόσουμε τα παραπάνω συνυπολογίζοντας τις εξωτερικές συνθήκες, οπότε:

• υπάρχει πάντα η πιθανότητα να πρέπει να μεταθέσουμε χρονικά ένα στόχο, έτσι ώστε να μπορεί να επιτευχθεί σε μεταγενέστερη χρονική στιγμή στον ίδιο τόπο (σε άλλες συνθήκες)
• υπάρχει πάντα η πιθανότητα να χρειαστεί να αλλοιώσουμε το περιεχόμενο του στόχου ώστε να είναι πραγματοποιήσιμος στις δεδομένες συνθήκες / με τις δεδομένες προϋποθέσεις
• υπάρχει πάντα η πιθανότητα να πρέπει να κάνουμε συχνή αναπροσαρμογή στο πρόγραμμα δράσης μας αναλόγως των συνθηκών της ζωής μας, εφόσον αυτές αλλάζουν με μεγάλη συχνότητα. Και σε αυτήν την περίπτωση, ωστόσο, θα πρέπει να σεβόμαστε το αναπροσαρμοσμένο μας πρόγραμμα
• υπάρχει και η πιθανότητα ν’ αναγκαστούμε να σκεφτούμε εναλλακτικά πλάνα δράσης σε διαφορετικό τόπο, ώστε να διαχειριστούμε με δική μας ενέργεια / επιλογή και το θέμα του κωλύματος που δημιουργούν οι εξωτερικές συγκυρίες σ’ ένα συγκεκριμένο μέρος όπου βρισκόμαστε

Σίγουρα, πάντως, δεν έχουμε λόγο να σταματήσουμε να ονειρευόμαστε κάτι καλύτερο για τον εαυτό μας κι έχουμε κάθε λόγο να εργαζόμαστε μεθοδικά – τόσο σ’ επίπεδο θεωρητικό / οργανωτικό, όσο και σ’ επίπεδο καθημερινής πρακτικής.

Η μονοδιάστατη επικέντρωση στα εξωτερικά εμπόδια καταλήγει σ’ ένα σκεπτικό μηδενισμού και είτε υποδηλώνει είτε τροφοδοτεί καταθλιπτικές τάσεις, άρα και αυτοκαταστροφική στάση.

Αδιαμφισβήτητα, αν κάποιος αγνοεί απόλυτα τις «εχθρικές» εξωτερικές συνθήκες, θα μπορούσε κάλλιστα να καταλήξει σ’ ένα μη απολύτως ικανοποιητικό αποτέλεσμα παρά τη δική του μεθοδική προσπάθεια, είναι όμως σίγουρο πως θα βρίσκεται σε καλύτερη «μοίρα» από εκείνον που απλά δεν προσπάθησε, δηλαδή παραιτήθηκε από την αρχή.

Η σύστασή μου δεν θα ήταν να παραβλέπουμε το τι γίνεται τριγύρω, καθώς είναι κοινό μυστικό πως το περιβάλλον αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για όλους και σε όλα τα ζητήματα. Ωστόσο, το νόημα που θα ήθελα να περάσω μέσ’ από αυτήν τη μικρή έκθεση ιδεών είναι το εξής:

• έχει τεράστια σημασία να γνωρίζουμε τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία του εαυτού μας (της ιδιοσυγκρασίας / του χαρακτήρα / των προσόντων και των κλίσεων)
• έχει εξίσου μεγάλη σημασία να έχουμε το σθένος να θέτουμε στόχους προσαρμοσμένους στα δυνατά μας σημεία και στα αδύναμα που μπορούμε να κάνουμε πιο δυνατά
• χρειαζόμαστε μετρήσιμους, αντικειμενικά πραγματοποιήσιμους στόχους
• έχει νόημα να προσμετρούμε τη δύναμη των εξωτερικών συνθηκών ως προς τη συνδρομή τους ή το εμπόδιο που συνιστούν στις προσπάθειες που θέλουμε να κάνουμε, έτσι ώστε να προσαρμόζουμε τους στόχους ή τις διαδικασίες που θα οδηγήσουν στην επίτευξη αυτών των στόχων
• αποτέλεσμα υπάρχει μόνο όταν η θεωρία γίνεται πράξη
• η καθημερινή πρακτική γίνεται πιο επαρκής κι αποδοτική, όταν μπαίνουμε σε μια διαδικασία «αυτοελέγχου» κι «αυτοαξιολόγησης» ως προς τους τρόπους διαχείρισης και τ’ αποτελέσματα που φέρνουμε με αυτούς τους τρόπους
• όταν βλέπουμε πως κάτι δεν λειτουργεί όπως θα θέλαμε / στοχεύαμε, μπορούμε πάντα να προβούμε σε μετατροπές – επαναπροσδιορισμούς (προγράμματος / μεθόδων κλπ). Για να φθάσουμε σε αυτό το σημείο, όμως, προϋποτίθεται ότι κάνουμε συχνά μια αξιολόγηση στ’ αποτελέσματά μας και ότι τ’ αποτελέσματα αποτελούν προϊόν συγκεκριμένης τακτικής που είχαμε προηγουμένως θέσει θεωρητικά, άρα υπάρχει σημείο αναφοράς στην αξιολόγηση
• η ζωή χρειάζεται λογική στη διαχείρισή της, αλλά και φαντασία / έμπνευση για το ξεκίνημα και την ανατροφοδότηση των διαδικασιών.

Δεν είμαι ζωγράφος, αλλά νομίζω πως ο ζωγράφος πρώτα φαντάζεται, οραματίζεται το έργο του και στη συνέχεια προμηθεύεται τα κατάλληλα χρώματα, τον καμβά και ακολουθεί συγκεκριμένες τεχνικές για να κάνει την έμπνευσή του πραγματικό έργο.

Έχω την εντύπωση… πως κάπως έτσι είναι η ζωή.

Φανταστείτε.

Αφεθείτε στο να οραματισθείτε κάτι καλύτερο για τον εαυτό σας. Δεν έχει σημασία που δεν είμαστε όλοι καλλιτέχνες υπό τη στενή έννοια του όρου, γιατί η ζωή θα μπορούσε να είναι τέχνη υπό την ευρεία έννοια.

Ίσως να μη δημιουργήσουμε τελικά ακριβώς το έργο που είχαμε οραματιστεί εξ’ αρχής. Εικάζω, μάλιστα, πως κατά πάσα πιθανότητα θα δημιουργήσουμε κάτι άλλο.

Έχει αξία όμως το γεγονός ότι:

• οραματιστήκαμε
• πιστέψαμε
• οργανωθήκαμε
• μπήκαμε στη διαδικασία του ταξιδιού προς το στόχο
• δουλέψαμε για το στόχο, άρα αγαπήσαμε το στόχο και το ταξίδι προς αυτόν
• ίσως πετύχαμε στην πράξη αυτό που είχαμε φανταστεί, ίσως κάτι διαφορετικό
• σε κάθε περίπτωση: ταξιδέψαμε, δουλέψαμε, αγαπήσαμε, πετύχαμε, γιατί ΖΗΣΑΜΕ στην πράξη, βουτήξαμε στη θάλασσα, κολυμπήσαμε!

Κι αν πετυχαίναμε κάτι ακόμα καλύτερο από αυτό που μπορέσαμε στην αρχή να φανταστούμε;;;

Μήπως αξίζει να προσπαθήσουμε γι αυτήν την ευκαιρία, έστω και μέσα σε όλα τα εμπόδια που μας περιβάλλουν;;;

Γράφει η Marie-Denise Διαμαντή
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας & Ερευνήτρια Αστρολόγος (αυτογνωσία- διαχείριση- σχέσεις)