190 Χρόνια…Ερμούπολη

Επετειακός τριήμερος εορτασμός

για τα 190 χρόνια ονοματοδοσίας της Ερμούπολης

(1826 – 2016)

Υπό την σκέπην του Ερμού…

Συγκίνηση, περηφάνια και θαυμασμό προκάλεσε ο τριήμερος επετειακός εορτασμός των 190 χρόνων ονοματοδοσίας της Ερμούπολης, που διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία το Λύκειο των Ελληνίδων Σύρου, υπό την αιγίδα του δήμου Σύρου – Ερμούπολης, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και της Ιεράς Μητροπόλεως Σύρου.

Ήταν 24 Ιουνίου του 1826, στο προαύλιο του νεόδμητου ναού της Μεταμόρφωσης και υπό την προεδρεία του απεσταλμένου της κυβέρνησης Δρόσου Μανσόλα, όταν ο Χιώτης μεγαλέμπορος Λουκάς Ράλλης διατύπωσε την πρόταση να αφιερωθεί η πόλη στον Κερδώο και Λόγιο Ερμή. 

Τη δέουσα τιμή σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που μετέτρεψαν ένα φτωχό βράχο στη μέση των Κυκλάδων στο μεγαλύτερο οικονομικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο της Ελλάδας, κατά το πρώτο μισό σχεδόν του 19ου αιώνα, προσέφεραν το Λύκειο των Ελληνίδων Σύρου και όλοι όσοι συμμετείχαν στις τριήμερες εορταστικές εκδηλώσεις που άρχισαν την Παρασκευή 26 και ολοκληρώθηκαν την Κυριακή 28 Αυγούστου.

Παρασκευή 26 Αυγούστου.

Το έναυσμα του τριήμερου εορτασμού δόθηκε με τα εγκαίνια της έκθεσης με υλικό αναφερόμενο στην εποχή της ιδρύσεως της Ερμούπολης (παλαιά βιβλία και εφημερίδες, φωτογραφίες, ενδύματα, αναμνηστικά κ.λπ.), που φιλοξενήθηκε για 3 ημέρες στο κτίριο του ΛΕΣ.

Πολύτιμα αντικείμενα της νεόπλουτης αστικής τάξης από το 1880, ενδυμασίες που παρέπεμπαν στην μόδα των Παρισίων, εφημερίδες και έργα από ξένους θιάσους που έπαιζαν στο κόσμημα της πόλης, το θέατρο «Απόλλων», μαρτυρούν μια πόλη που εξύμνησε τον Κερδώο αλλά και τον Λόγιο Ερμή, καθιστώντας την Ερμούπολη τη σημαντικότερη πόλη της Επαναστατημένης  – ακόμη – τότε Ελλάδας.

Προϋπόθεση, όμως, για να μετατραπεί αυτή η ασήμαντη τότε νησίδα γης στο μεγαλύτερο λιμάνι της εποχής, ήταν ο ερχομός των κατά χιλιάδων προσφύγων που έφυγαν από τις κατεστραμμένες πατρίδες τους (Χίο, Μικρά Ασία, Ψαρρά, Κυδωνίες, Κρήτη, Κωνσταντινούπολη κ.α.), για να βρουν ασφαλές καταφύγιο στη Σύρο, που τότε απολάμβανε μια ασυλία από τον Τούρκο κατακτητή λόγω της προστασίας των Φράγκων.

Το σημαντικό αυτό κομμάτι της ιστορίας ξαναζωντάνεψε με την δραματοποιημένη αναπαράσταση της άφιξης Χιωτών προσφύγων στη Σύρο, το 1822, δρώμενο στο οποίο πήραν μέρος ο Σύλλογος Ερασιτεχνών Αλιέων Σύρου, ο Σύλλογος Μικρασιατών Σύρου, και οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Καμινίων και Αναστάσεως.

Την επιμέλεια των κειμένων είχε ο δημοφιλής Συριανός δημοσιογράφος Αντώνης Πρέκας, ο οποίος συνεπήρε το κοινό με τη μεστή αφήγησή του, ενώ ρίγη συγκίνησης προκάλεσε  το μοιρολόι που απέδωσε μοναδικά η Συριανή καλλιτέχνιδα Έλσα Χαραλάμπους.

Σάββατο 27 Αυγούστου.

Με λαμπρότητα και σε έντονα φορτισμένο κλίμα τελέστηκε η Επίσημη Δοξολογία, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Δωρόθεου Β´, στον Ι.Ν. της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

Με φωνή που πάλλονταν από συγκίνηση, ο πρωθιερέας του Μητροπολιτικού Ναού Εμμανουήλ Συρίγος προέβη σε ένα σύντομο ιστορικό του εποικισμού της κάτω χώρας της Σύρου από τους διωκόμενους και απελπισμένους πρόσφυγες, τονίζοντας ότι οι εξαθλιωμένοι αυτοί άνθρωποι, μετατρέποντας τον πόνο, τις κακουχίες και την απώλεια αγαπημένων τους προσώπων σε χαλύβδινη θέληση για ζωή και δημιουργική ενέργεια, κατόρθωσαν να δημιουργήσουν το εμπορικό και αρχιτεκτονικό θαύμα της Ερμούπολης.

Ακολούθως, στον προαύλιο χώρο του Ναού, στο ίδιο σημείο που πριν 190 χρόνια είχε λάβει χώρα η τελετή για την ονοματοδοσία της Ερμούπολης,  αναβίωσε το σημαντικό αυτό ιστορικό γεγονός, σκορπώντας ρίγη συγκίνησης στο πολυπληθές κοινό.

Ο Λουκάς Ράλλης, ο Μανσόλας, ο Πετροκόκκινος, ο επίσκοπος Μυρσίνης Σωφρόνιος (τον οποίο σημειωτέον ενσάρκωσε ο Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος Β΄) και άλλες επιφανείς προσωπικότητες της χρυσής εκείνης εποχής – δρασκελίζοντας τον χωροχρόνο – με την πληρότητα του λόγου, του ήθους τους και της βαθιάς τους προσήλωσης στη δημιουργία μιας πόλης προτύπου στο νεοσυσταθέν ελληνικό κράτος, έκαναν τις καρδιές όλων να σκιρτήσουν αναφωνώντας, με μια φωνή, «Ερμούπολιν…  Ερμούπολιν»,  αφιερώνοντας την πόλη στον κερδώο Ερμή, τον θεό του Εμπορίου, ενώ άπαντες έψαλλαν με φωνή στεντόρεια «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ…»

Κυριακή 28 Αυγούστου.

Μέσα από μια ιστορική βουτιά στο παρελθόν της Ερμούπολης και όλων αυτών των στοιχείων που την μετέτρεψαν στο αστικό θαύμα της εποχής της, έκλεισε ο τριήμερος εορτασμός των 190 χρόνων ονοματοδοσίας της Ερμούπολης.

Η βραδιά ξεκίνησε με τους χαιρετισμούς από τον Μητροπολίτη κ. Δωρόθεο  Β’ , τον εκπρόσωπο του Καθολικού Επισκόπου Πέτρου Στεφάνου, τον οικοδεσπότη και δήμαρχο  Σύρου – Ερμούπολης Γιώργο Μαραγκό, τον βουλευτή Κυκλάδων του ΣΥΡΙΖΑ Αντώνη Συρίγο και τον χωρικό αντιπεριφερειάρχη Κυκλάδων  Γιώργο Λεονταρίτη, ενώ γραπτά μηνύματα απέστειλαν ο πρώην δήμαρχος  Ερμούπολης Γιάννης Δεκαβάλλας και ο χορηγός Κώστας Ιωαννίδης.

Η αρχή, ωστόσο, έγινε, από την πρόεδρο του Λυκείου των Ελληνίδων Σύρου, κα Χριστίνα Λιγοψυχάκη, η οποία τόνισε – μεταξύ άλλων – ότι “το ΔΣ του Λυκείου των Ελληνίδων Σύρου και οι φίλοι συνεργάτες μας σκέφτηκαν πως τώρα, ηλικιακά και βιωματικά, ήμασταν σε θέση να διδάξουμε σε δυο γενιές, στα παιδιά και στα εγγόνια μας, την αξιοπρέπεια, τον σεβασμό και την τιμή που οφείλουμε σε αυτή την πόλη, της οποίας η αίγλη του παρελθόντος, αποτελεί την πυξίδα για το μέλλον της. Τώρα, θα έπρεπε εμείς να δώσουμε το χειροπιαστό παράδειγμα. Κι έτσι ξεκινήσαμε…”.

Κεντρική στιγμή της εκδήλωσης υπήρξε αναμφισβήτητα η ομιλία με αναφορά στην ιστορία της Ερμούπολης από τον καταξιωμένο καθηγητή Ιστορίας Νεωτέρων Χρόνων του Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Χρήστο Λούκο, ο οποίος έφερε στο φως από το χρονοντούλαπο της ιστορίας όλους αυτούς τους σημαντικούς παράγοντες και ιστορικά γεγονότα που συντέλεσαν ώστε για 4 δεκαετίες περίπου οι Ερμουπολίτες να πετύχουν τόσο πολλά και σπουδαία πράγματα, που σε άλλους τόπους χρειάστηκαν πολλές γενεές για να επιτευχθούν.

Στη συνέχεια ακολούθησε καλλιτεχνικό πρόγραμμα, υπό την εμβληματική παρουσία του Μάνου Ελευθερίου. Από το δρώμενο δεν μπορούσαν να λείπουν και τα πρόσωπα – κλειδιά στην ιστορία και τον πολιτισμό αυτού του τόπου, όπως τα μεγάλα πνεύματα της εποχής  Δημήτριος Βικέλας, Εμμανουήλ Ροίδης και Γεώργιος Σουρής, καθώς και οι πιο σύγχρονοι Ρίτα Μπούμη Παπά και Μάνος Ελευθερίου, έργα των οποίων ερμήνευσαν οι Γιώργος Μιχαλάκης, Γιάννης Δεσύπρης, Θάνος Θραψιάδης, Μαργαρίτα Αγγελοπούλου Ζαρμπώνη και ο Γιώργος Σιγάλας αντίστοιχα. Τα κείμενα που διαβάστηκαν, επιμελήθηκαν ο δημοσιογράφος Γιάννης Ρουσσουνέλος και ο Θάνος Θραψιάδης, ενώ το φωτογραφικό υλικό που τα συνόδευε ήταν από το αρχείο του Παναγιώτη Κουλουμπή.

Η τελική πινελιά μπήκε με το μουσικό αφιέρωμα στον Μάνο Ελευθερίου που επιμελήθηκε ο μαέστρος Νίκος Κυπουργός και οι συντελεστές της Ορχήστρας των Κυκλάδων, που έκλεισαν το εορταστικό πρόγραμμα στο κατάμεστο από κόσμο θέατρο «Απόλλων».