15 Απρίλιου Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης

Αυτή η άυλη μαγική έννοια, η Τέχνη, που καταφέρνει να πάρει σάρκα και οστά μέσα από τη Ψυχή των ανθρώπων, είναι η δύναμη της έκφρασης, της δημιουργίας, του ονείρου, της προσδοκίας που με εργαλεία το μυαλό και το σώμα καταφέρνει να αποτελεί τον πιο διαχρονικό καταγραφέα της Ιστορίας, μεταφέροντας τάσεις και απόψεις και κάνοντας την απαραίτητη σε κάθε έκφραση της ζωής.

Η Τέχνη, εμφανώς και έχει πλήθος επάξιων αντιπροσώπων ανά τους αιώνες. Αντιπροσώπους οι οποίοι ανάλογα με την εποχή του βίου τους, μεγαλούργησαν και αρκετοί από αυτούς αναγνωρίστηκαν μετά το θάνατό τους. Σήμερα εκατομμύρια ανθρώπων είναι πιστοί ακόλουθοι της Τέχνης με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αποδεικνύοντας πως η Τέχνη είναι η τροφός του πνεύματος και η διαδικασία κατά την οποία το μυαλό με τη Ψυχή σε άψογη συνεργασία παράγουν το εκπληκτικό αποτέλεσμα της Δημιουργίας.

H Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης (World Art Day) καθιερώθηκε το 2012 από τον Διεθνή Οργανισμό Τέχνης (IAA), με τη διακήρυξη της Γκουανταλαχάρα, μετά από πρόταση της Τουρκίας. Έκτοτε, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 15 Απριλίου, ημερομηνία γέννησης Λεονάρντο Ντα Βίντσι.

Ο εμβληματικός αναγεννησιακός καλλιτέχνης επελέγη ως σύμβολο της Παγκόσμιας ειρήνης, της ελευθερίας της έκφρασης, της ανοχής, της συναδέλφωσης και της πολυπολιτισμικότητας.

Tο αναμφισβήτητο ταλέντο του Ντα Βίντσι ξεδιπλώθηκε αρχικά στη ζωγραφική, αποκαλύπτοντας τη δεξιοτεχνία του, αν και τα ολοκληρωμένα έργα του που σώζονται είναι πολύ λίγα. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: αφενός του έλειπε η απαραίτητη συγκέντρωση για να καταφέρει να ολοκληρώσει κάτι, αναζητώντας διαρκώς την τελειότητα. Αφετέρου πειραματιζόταν πολύ με τις τεχνικές ζωγραφικής με συνέπεια κάποια από τα έργα του να έχουν καταστραφεί ή να έχουν υποστεί μεγάλη φθορά, όπως αναφέρει ο Πωλ Βαλερύ στο έργο του “Εισαγωγή στη μέθοδο του Λεονάρντο ντα Βίντσι“.

Λαμπρό παράδειγμα η τοιχογραφία του περίφημου Μυστικού Δείπνου στο μοναστήρι της Santa Maria delle Grazie στο Μιλάνο. Καταλύοντας μια παράδοση αιώνων, ο Ντα Βίντσι αποφάσισε να μην προετοιμάσει τον τοίχο κατάλληλα και ζωγράφισε πάνω σε στεγνό κονίαμα αντί σε υγρό. Το αποτέλεσμα ήταν η φυσική υγρασία του τοίχου να προκαλεί φθορά στο έργο ήδη από το 16ο αιώνα, όπως εξηγεί μεταξύ άλλων ο καθηγητής Φρανκ Τσέλνερ στο έργο του “Ντα Βίντσι“.

Το πιο ιδιαίτερο, όμως, κομμάτι της τεχνικής του παραμένει το sfumato, μια τεχνική όπου σβήνοντας τα περιγράμματα δημιουργούσε την αίσθηση ότι οι μορφές στα έργα του ξεπροβάλλουν μέσα από το σκοτάδι. Ενδεχομένως η πιο πετυχημένη εφαρμογή της τεχνικής του είναι στο μυστηριώδες χαμόγελο της Μόνα Λίζα. Ο καλλιτέχνης «σβήνει» τις άκρες του στόματος της νεαρής γυναίκας, καθιστώντας έτσι την έκφρασή της επιτηδευμένα ακαθόριστη και αντικείμενο συζήτησης για αιώνες.

Η φήμη του πλέον στηρίζεται κυρίως στο εικαστικό του έργο, παρόλα αυτά η συνεισφορά του δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτό. Αγαπούσε τις καλές τέχνες αλλά καταπιάστηκε και με την αρχιτεκτονική, την ιατρική (ανατομία), τη μηχανική και την αστρονομία. Σύμφωνα με τον συγγραφέα Μάικλ Γουάιτ και το βιβλίο του “Λεονάρντο ντα Βίντσι, Ο πρώτος επιστήμονας“, οι αναζητήσεις του εκτείνονταν από την οπτική και τη μηχανική ως την αστρονομία, ενώ οι εκπληκτικά ακριβείς μελέτες του προδιέγραφαν εκείνες του Νεύτωνα, του Γαλιλαίου και του Κέπλερ.

Σαφώς για τον ορισμό και τη ”λειτουργία” της Τέχνης υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάρα πολλές έως εκατομμύρια θεωρίες και απαντήσεις.

Όπως είπε και ο Έλληνας μεγάλος ζωγράφος Δημήτρης Μυταράς ”H τέχνη δε μορφώνει αλλά κάνει κάτι περισσότερο, σε συνδέει με το μυστήριο της ύπαρξης. Δεν αποδίδει δικαιοσύνη, είναι πέρα απ’ αυτή. H τέχνη δεν στρατεύεται αλλά ανήκει στους αθώους, είτε αυτοί βρίσκονται στη φυλακή είτε πρόκειται για τον αυστηρό διευθυντή της απέναντι επιχείρησης.H τέχνη απευθύνεται σε ελεύθερους ανθρώπους, αλλά είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς ποιοι είναι οι ελεύθεροι άνθρωποι. H τέχνη δεν ερμηνεύεται ούτε με πολιτικά ούτε με καλλιτεχνικά μανιφέστα. Oι σχολές, τα υλικά, οι τεχνοτροπίες, οι κοινωνικές ανακατατάξεις, οι συζητήσεις, οι φιλοσοφίες και τα κείμενα ασχολούνται μόνο με τα ερεθίσματα που δημιουργούν την τέχνη. Tην ίδια όμως τίποτε απολύτως δεν την ερμηνεύει.”

Όμως κανείς δεν μπόρεσε να δώσει μία σαφή απάντηση στην ερώτηση ‘‘τι είναι Τέχνη”

Κατά τον Λέοντα Τολστόι Τέχνη είναι: ”Κάθε δημιουργία που με ειλικρίνεια εκφράζει το αίσθημα που βίωσε ο καλλιτέχνης και χωρίς ανάγκη ερμηνείας και εξήγησης το μεταβιβάζει άμεσα στον αποδέκτη του έργου, δημιουργώντας μία συναισθηματική ένωση ανάμεσά τους. Αυτό σημαίνει ότι η αληθινή Τέχνη δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι εγκεφαλική ή επιτηδευμένη – οφείλει εξ ορισμού να είναι προσιτή και κατανοητή σε όλους ανεξαρτήτου μορφωτικού επιπέδου ώστε να συγκινεί ανθρώπους και να τους επηρεάζει ψυχικά. Μόνο τότε η Τέχνη θα μπορέσει να επιτελέσει τον προορισμό της: να παραμερίσει τη βία και να ενώσει την Ανθρωπότητα σε μία οικουμενική Αδελφότητα! ”

H Τέχνη δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να αποτελέσει απομίμηση της φύσης, δήλωνε ο Σοπενχάουερ, αφού την ξεπερνά. Ο Νίτσε, δε, έβλεπε στην Τέχνη την οριστική αποδοχή, ευλογία και θεοποίηση της ανθρώπινης ύπαρξης θεωρούσε την τέχνη ξελογιάστρα και ελιξίριο ζωής.

Για τον Oscar Wilde η Τέχνη είναι η έξυπνη διαμαρτυρία μας και η γενναία προσπάθειά μας να βάλουμε τη φύση στη θέση της.

Ο Φρόυντ, υποστήριξε ότι η Τέχνη είναι εξευγενισμός της λίμπιντο, ενώ άλλοι είδαν την ομορφιά στην υπηρεσία της ερωτικής έλξης. Για τον Φρόυντ κάθε έργο Τέχνης είναι η ικανοποίηση των μυστικών και απωθημένων ορμών του καλλιτέχνη στη φαντασία του.

Ο Goethe θεωρεί την Τέχνη σαν την ένωση των απαιτούμενων περιστάσεων για να μπορέσει ο σκοπός της φύσης να πραγματοποιηθεί.

Κατά τον Lukacs το έργο Τέχνης αντανακλά τη συγκεκριμένη πραγματικότητα, χωρίς να αποτελεί απλή απεικόνιση ή αντιγραφή της, αλλά αποδίδοντας τη δυναμική της, τη διαλεκτική σχέση ουσίας και φαινομένων που την καθορίζει.

Ωστόσο, μια επιστημονική θεωρία, παραμένει πάντα μια απόπειρα διατύπωσης, επειδή ο συλλογισμός πάνω στον οποίο βασίζεται, προορίζεται να ανασκευασθεί ή να απορριφθεί από μεταγενέστερες έρευνες και ανακαλύψεις.

Ένα έργο Τέχνης μένει ως οριστικό δημιούργημα αιωνίως…